खण्ड ५ सेढाई परिवार गीता अध्याय १०-१४ (श्लोक २७)

 खण्ड  ५ सेढाई परिवार गीता

 १०
wikipedia

अध्याय १०

blogger professional
अध्याय १० , श्लोक ०१

श्रीकृष्णको आज्ञाले महाबाहो, मेरो परम वचनहरू सुन,जुन हितकर भन्छु ।

माया गरी योग्य जन,तिमीमा तिम्रोभित्री कल्याणको इच्छाले भन्न चाहन्छु ।। १०.१

श्रीभगवानुवाच( भूय एव महाबाहो शृणु मे परमं वचस्। यत्तेक्हं प्रीयमाणाय वक्ष्यामि हितकाम्यया।।१।।

अध्याय १० , श्लोक ०२

देव,महर्षि आदि कारण,जनहरूले मेरो उत्पत्ति र लिला सबै बारे थाहा छैन ।

आदि कारण हुदा, देवता र महर्षिहरूको उत्पत्तिनै मबाट भएको हो,ज्ञान छैन ।। १०.२

न मे विदुस् सुरगणास् प्रभवं न महर्षयस्। अहमादिर्हि देवानां महर्षीणां च सर्वशस्।।२।।

अध्याय १० , श्लोक ०३

यी कुरा म जान्दछु जहा को लोमहेश्वर पनि म छु ।

मूढ,पापी र व्याष्टि अंहका मूर्ख नासी,म जप्नु भन्छु ।। १०.३

यो मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम्।

असम्मूढस् स मर्त्येषु सर्वपापैस् प्रमुच्यते।।३।।

अध्याय १० , श्लोक ०४(०५

ज्ञान, बुद्धि, मोह विहीनता, दया, सत्यधर्मिता, जीतेन्द्रियमा ।

संयम, सुख, दुस्ख, जन्म, मृत्यु, भय साथै भयमुक्त रहदामा ।। १०.४

अहिंसा, समानता, सन्तोष, तप, दान, ख्याति, कुख्याति त्याग्छ ।

अनेक,फरक भावमा सबै प्राणी त केवल मबाट नै उत्पन्न हुन्छ ।। १०.५

बुद्धिर्ज्ञानमसम्मोह क्षमा सत्यं दमस् शमस्। सुखं दुस्खं भावोक्भावो भयं चाभयमेव च।।४।।

अहिंसा समता तुष्टिस्तपो दानं यशोक्यशस्। भवन्ति भाव भूतानां मत्त एव पृथगविधास्।।५।।

अध्याय १० , श्लोक ०६

प्रारम्भ जन्मका सात महर्षिहरु मरिचि, अत्रि, अंगिरस, पुलस्त्य, पुलह, क्रतु र वसिष्ठ ।

पहिलेका चार सनकादि ब्रह्मऋषिहरू र स्वांभुवादी चार मनुहरूका जन्म गरिष्ठ ।।

जुन स्वंभु, सभरोचिता, रैभता र उत्तम सबै मेरो मष्तिष्कबाट “म” संकल्पदारा बने ।

मात्र उत्पन्न, ब्राह्मणहरू उनीहरूकै छोरा नाति के कति हुन् ।

प्रिय साधक शिष्य, परिशिष्य सनातनीको रुपमा स्थित छन् ।। १०.६

महर्षयस् सप्त पूर्वे चत्वारो मनवस्तथा। मद्भावा मानसा जाता येषां लोक इमास् प्रजास्।।६।।

अध्याय १० , श्लोक ०७

जो मेरा सबै यी विभूतिहरू र भक्तियोगको विषयलाई यथार्थमा जान्दछ ।

ती नै मेरो निश्चल तत्व ज्ञानबाट युक्त,निशकोच जग,धरमा चल्न्छ ।। १०.७

एतां वुभूतिं योगं च मम यो वेत्ति तत्त्वतस्। सोक्विकल्पेन योगेन युज्यते नात्र संशयस्।।७।।

अध्याय १० , श्लोक ०८

जानी म सम्पूर्ण आध्यात्मिक,भौतिक जगतको उत्पत्तिको स्रोत हुँ ।

म द्वारा नै सबैको उत्पत्ति छ,र्म नै सबै कार्यमा प्रवृत हुन्छु ।।

जानी नै ज्ञानी,पण्डित अरु जनहरूले मेरो भावमायुक्त छन् ।

हरदम उनकै पूर्खा भएर व्याप्ति छु र  त मलाई भज्छन् ।। १०.८

अहं सर्वस्य प्रभवो मत्तस् सर्वं प्रवर्तते। इति मत्वा भजन्ते मां बुधा भावसमन्वितास्।।८।।

अध्याय १० , श्लोक ०९

जनले चित्त र प्राण ममा समर्पित गरी नित्य म संगै छन् ।

निजै सँधै आफ्नो चित्त,मन, प्राणलाई मेरो स्वरुप भज्द छन् ।।

जानी मेरो नाम र रुपको रस किर्तन गर्दै सन्तोष गर्छन ।

ज्ञान सर्मपर्ण आनन्दित सुखी सत् चित् आनन्द हुन्छन् ।। १०.९

मच्चित्ता मद्गतप्राणा बोधयन्तस् परस्परम्। कथयन्तश्च मां नित्यं तुष्यन्ति च रमन्ति च।।९।।

अध्याय १० , श्लोक १०

ती जन सँधै ध्यानमा रही भक्तिपूवकम मेरो भजन गरे तिनी सब ।

हरूलाई म तत्व ज्ञानरुपि योग दिन्छु जुन पाएर तिनीहरू ममा प्राप्त हुन्छन्।)

तेषां सततयुक्तानां भजतां प्रीतिपूर्वकम्। ददामि बुद्धियोगं तं येन मामुपयान्ति ते।।१०।।

अध्याय १० , श्लोक ११

सबै माथि दया गर्नका लागि नै म उनीहरूको अन्तस्करणमा बस्छु ।

प्रदिप्त ज्ञानदीपले अज्ञानता उनीहरूमा उत्पति अन्धकार नाश गर्दछु ।। १०.११

तेषामेवानुकम्पार्थमहमज्ञानजं तमस्। नाशयाम्यात्मभावस्थो ज्ञानदीपेन भास्वता।।११।।

अध्याय १० , श्लोक १२(१३

अर्जुनेले सोधे कि हजुर नै परब्रह्म, परमधाम र परम पवित्र बन्नुहुन्छ ।

यी मलाई ज्ञात छ र सनातन हजुरलाई सबैले दिव्य पुरुष भननुहुन्छ ।। १०.१२

कोही आदिदेव, अजन्मा, विभु भने,देवऋषि नारद, असित, देवल भन्छन् ।

व्यासले त्यही कहे,हजुर स्वयंले पनि मलाई अहिले त्येही भन्दै हुनुहुन्छ ।। १०.१३

अर्जुन उवाच( परं ब्रह्म परं धाम पवित्रं परमं भवान्। पुरुषं शाश्वतं दिव्यमादिदेवमजं विभुम्।।१२।।

आहुस्त्वामृषयस् सर्वे देवर्षिर्नारदस्तथा। असितो देवलो व्यासस् स्वयं चैव ब्रवीषि मे।।१३।।

अध्याय १० , श्लोक १४

भन्नु् केशव, जो कुरा भन्नु हुन्छ ती सबैलाई म सत्य मानी ब्झदछ न ।

भगवान हजुरका यी तत्व वचन जन्म न देव न दानवले नै जानेका छन् ।। १०.१४

सर्वमेतद् ऋतं मन्ये यन्मां वदसि केशव। न हि ते भगवन् व्यक्तिं विदुर्देवा न दानवास्।।१४।।

अध्याय १० , श्लोक १५

सबै भूत उत्पतीका भूतेश, रही देवहरूको देवता, हे जगतत्पते ।

हे पुरुषोत्म,हजुर नै स्वयंलाई आफ्नो शक्ति ज्ञाता सबका नरपते ।। १०.१५

स्वयमेवाक्क्त्मनात्मानं वेत्थ त्वं पुरुषोत्तम। भूतभावन भूतेश देवदेव जगत्पते।।१५।।

अध्याय १० , श्लोक १६

दिई आफ्ना ती दिव्य विभूतिहरू जागी यी सम्पूर्ण लोकहरू व्याप्त छ ।

गरी रहे भएको छ, ति सबैलाई पूर्ण रुपमा वर्णन गर्न योग्य हुनुहुन्छ ।। १०.१६

वक्तुमर्हस्यशेषेण दिव्या ह्यात्मविभूतयस्। याभिर्विभूतिभिर्लोकानिमांस्त्वं व्याप्य तिष्ठसि।।१६।।

अध्याय १० , श्लोक १७

जय योगेश्वर, म निरन्तर हजुरको चिन्तनमा कसरी रहुँ ।

कसरी जानु? व्याप्ति विभिन्न स्वरुपहरूको संस्मरण गरौ? ।। १०.१७

कथं विद्यामहं योगिंस्त्वां सदा परिचिन्तयन्। केषु केषु च भावेषु चिन्त्योक्सि भगवन्मया।।१७।।

अध्याय १० , श्लोक १८

 हजुर जनार्दन, आफ्नो योग ऐश्वर्यमा विभूतिहरूलाई फेरि कुन रुप ।

विस्तृत रुपा भन्नु कि हजुरका अमृत वाणीहरू जति सुन्दा पनि स्वरुप ।।

पुनः सुन्न मन लागि,खोजी रहेको छ,प्राप्य कहाँ किन स्थिर आत्मा हुदैन ।

व्याप्ति,समष्टी मन,कर्मादी तृप्त स्वसिद्ध साधक हुन किन सकिरहेको छैन् ।। १०.१८

विस्तरेणक्क्त्मनो योगं विभूतिं च जनार्दन। भूयस् कथय तृत्तिर्हि शृण्वतो नास्ति मेक्मृतम्।।१८।।

अध्याय १० , श्लोक १९

श्रीकृष्णका आज्ञाले यी कुरुश्रेष्ठ, मेरो विभूतिहरूको व्यापकताको अन्त्य नहुनाले ।

म तिमीलाई मेरा केवल प्रधान दिव्य विभूतिहरूको बारेमा उल्लेख गरी दिनाले ।। १०.१९

श्रीभगवानुवाच( हन्ते ते कथयिष्यामि दिव्या ह्यत्मविभूतयस्। प्राधान्यतस् करुश्रेष्ठ नास्त्यन्तो विस्तरस्य मे।।१९।।

अध्याय १० , श्लोक २०

जान गुणकेशर, म रही सबै प्राणीहरूको हृदयमा स्थित बनी आत्मा रहुँ ।

उही र भिन्न स्थूल सब प्राणीहरूका आदि, स्थिति र अन्त पनि म नै हुँ ।। १०.२०

अहमात्मा गुडाकेश सर्वभूताशयस्थितस्। अहमादिश्च मध्यं च भूतानामन्त एव च।।२०।।

अध्याय १० , श्लोक २१

बाह्रै आदित्यहरूमा विष्णु नामको आतित्य, ज्योति दिनेहरूको महा ज्योतिे सूर्य ।

व्याप्ति सम्पूर्ण वायुहरूमा मरिचि नामको वायु तथा नक्षत्रहरूमा चन्द्र हुँ धार्य ।। १०.२१ ।।

आदित्यानामहं विष्णुर्ज्योतिषां रविरंशुमान्। मरीचिर्मरुतामस्सि नक्षत्राणामहं शशी।।२१।।

अध्याय १० , श्लोक २२

वेदहरूमा म सामवेद, देवताहरूमा इन्द्र पनि हुँ ।

इन्द्रियहरूमा मन र प्राणीहरूमा चेतना समष्टि हुँ ।। १०.२२

वेदानां सामवेदोक्स्मि देवानामास्मि वासवस्। इन्द्रियाणं मनश्चास्मि भूतानामस्मि चेतना।।२२।।

अध्याय १० , श्लोक २३

उनै एघार रुद्रहरूमा शङ्कर हुँ, यक्ष गण राक्षसहरुमा कुवेर हुँ ।

जागा अष्ठ वसुहरूमा अग्नि, सात पर्वतहरूमा तृप्त सुमेरु हुँ ।। १०.२३

रुद्राणां शङ्करश्र्चाक्स्मि वित्तेशो यक्षरक्षसाम्। वसूनां पावकश्र्चाक्स्मि मेरुस् शिखरिणामहम्।।२३।।

अध्याय १० , श्लोक २४

जागे पार्थ, पुरोहितहरूको मुख्य पुरोहित, वृहस्पति जान म हुँ ।

जगतको म सेना नायकहरूका स्कन्द,जलाशयहरूमा समुन्द्र हुँ ।। १०.२४

पुरोधसां च मुख्यं विद्धि पार्थत बृहस्पतिम् सेनानीनामहं स्कन्दस् सरसामस्मि सागरस्।।२४।।

अध्याय १० , श्लोक २५

जन महर्षिहरुमा म भृगु,वाणीहरुमा एक अक्षर ओमकार हुँ ।

तप यज्ञहरुमा जपयज्ञ धारक स्थिर वस्तुहरुमा हिमालय हुँ ।। १०.२५

महर्षीणां भृगुरहं गिरामस्म्येकमक्षरम्। यज्ञानां जपयज्ञोक्स्मि स्थावराणां हिमालयस्।।२५।।

अध्याय १० , श्लोक २६

रही सम्पूर्ण वृक्षहरूमा अश्वत्थ,देवर्षिहरूमा नारद म हुँ ।

गन्धर्व किन्नरहरूमा चित्ररथ, सिद्धहरूमा कपिल मुनि हुँ ।। १०.२६

अश्वत्थस् सर्ववृक्षाणां देवर्षीणां च नारद। गन्धर्वाणां चित्ररथस् सिद्धानां कपिलो मुनिस्।।२६।।

अध्याय १० , श्लोक २७

घोडाहरूमा अमृत मन्थनबाट उत्पन्न भएको उच्चैस्श्रवा मान ।

जीव जगत हात्तीहरुमा ऐरावत,मनुष्यहरूमा मलाई राजा जान ।। १०.२७

उच्चैस् श्रवसमश्वानां विद्धि माममृतोद्भवम्। ऐरावतं गजेन्द्राणां नाराणां च नराधिपम्।।२७।।

अध्याय १० , श्लोक २८

शस्त्रहरूमा वज्र, गाईहरूमा कामधेनु, सर्पहरूमा वासुकि म हुँ ।

जाय जन्मका वंश सन्तान उत्पति गर्ने कन्दर्प,बीज म नै हुँ ।। १०.२८

आयुधानामहं वज्रं धेनूनामस्मि कामधुक्। प्रजनश्चास्मि कन्दर्पस् सर्पाणामस्मि वासुकिस्।।२८।।

अध्याय १० , श्लोक २९

नागहरूमा म अनन्त, जलचरहरूमा वरुण, पितृहरूमा अर्यमा म हुँ ।

भिन्न नाम गरिएको पितृ, महादण्ड दिनेहरूमा यमराज नि म नै हुँ ।। १०.२९

अनन्तश्चास्मि नागानां वरुणो यादसामहम्। पितृणामर्यमा चस्मि यमस् संयमतामहम्।।२९।।

अध्याय १० , श्लोक ३०

सब दैत्यहरूमा प्रह्लाद, सधै खाइनै रहनेहरूमा काल हुँ ।

योनी पशुहरूमा सिंह, भिन्नै पक्षीहरूमा गरुड पनि म हुँ ।। १०.३०

प्रह्लादश्चास्मि दैत्यानां कालस् कलयतामहम्। मृगाणां च मृगेन्द्रोक्हं वैनतेयश्च पक्षिणाम्।।३०।।

अध्याय १० , श्लोक ३१

वेगवान,पवित्र पार्नेहरूमा वायु, शस्त्रधारीहरूमा पर्शुराम हुँ ।

जलचर माछाहरूमा ग्राहा हुँ, नदी जलहरूमा भागिरथी म हुँ ।। १०.३१

पवनस् पवतामस्मि रामस् शस्त्रभृतामहम्। झषाणां मकरश्चास्मि स्रोतसामस्मि जान्हवी।।३१।।

अध्याय १० , श्लोक ३२

गुन अर्जुन, यो सृष्टिहरूको म आदि, स्थिति र अन्त्य,प्रलय,महाप्रलय हुँ ।

विद्याहरुमा अध्यात्म विद्या,विवाद सिद्धान्तवादमा तार्किक निष्कर्ष म हुँ ।। १०.३२

सर्गाणामादिरन्तश्च मध्यं चैवाहमर्जुन। अध्यातमविद्या विद्यानां वादस् प्रवदतामहम्।।३२।।

अध्याय १० , श्लोक ३३

अक्षरहरूको म अकार, समासहरूमा द्वन्द समास,संहर गरी म नै हुँ ।

बनि महाकाल रुद्र, श्रेष्ठ प्राणीहरूमा चार मुखे ब्रह्मा जगत्मा हुने हुँ ।। १०.३३

अक्षराणामकारोक्स्मि द्वन्द्व सामासिकस्य च। अहमेवाक्षयस् कालो धाताहं विश्वतोमुखस्।।३३।।

अध्याय १० , श्लोक ३४

नास सबै क्षय गर्ने मृत्यु, उत्पत्ति हुने,जाय जन्म,स्त्रीहरूमा किर्ति हु ।

सारा यश ऐश्वर्य श्रीसंमृद्धि, वाणी, स्मृति, मेधा, धृति(दृढता,क्षमा म हुँ ।। १०.३४

मृत्युस् सर्वहरश्र्चाक्हमुद्भवश्च भविष्यताम् क्रीर्तिस् श्रीर्वाक् च नरीणां स्मृतिर्मेधा धृतिस् क्षमा।।३४।।

अध्याय १० , श्लोक ३५

सामवेदको इन्द्रस्तुति रुप बृहत्साम, छन्दहरूमा गायत्री छन्द म हुँ ।

मास,समय चक्र महिनाहरूमा मार्गशीर्ष,बनी ऋतुहरू वसन्तमा म हुँ ।। १०.३५

बृहत्साम तथा साम्नां गायत्री छन्दसामहम्। मासानां मार्गशीर्षोक्हमृतूनां कुसुमाकारस्।।३५।।।

अध्याय १० , श्लोक ३६

छल गर्ने कपटहरूमा जुवा, तेजस्वी स्वरुपहरूमा तेज म नै हुँ ।

विजयशालीहरूमा जय,उद्यमीहरूमा उद्यम,बलवानहरूमा बल हुँ ।। १०.३६

द्युतं छलयतामास्मि तेजस्तेजरिस्वनामहम्। जयोक्स्मि व्यवसायोक्स्मि सत्त्वं सत्त्ववतामहम्।।३६।।

अध्याय १० , श्लोक ३७

वृष्णीवंशीहरूको वासुदेव, पाण्डवहरूमा धनञ्जय, मुनिमा व्यास हु ।

सार यम छन्द पराग अक्षर कविहरूमा शुक्राचार्य कवि म नै हुँ ।। १०.३७

वृष्णीनां वासुदेवोक्स्मि पाण्डवानां धनञ्जयस्। मुनीनामप्यहं व्यासस् कवीनामुशना कविस्।।३७।।

अध्याय १० , श्लोक ३८

(वृष्णीहरूमा वासुदेव, पाण्डवहरूमा धनञ्जय, मुनिहरूमा व्यास, कविहरूमा शुक्राचार्य कवि पनि म नै हुँ।)

दण्डो दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम्। मौनं चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम्।।३८।।

अध्याय १० , श्लोक ३९

जान अर्जुन, सम्पूर्ण प्राणीहरूको जन्म,उत्पत्तिको कारण(बीज म नै हुँ ।

चर,अचर वस्तुहरूमा ती कुनै वस्तु छैन् जुनमा म व्यापकता नरहु ।। ३९ ।।

यच्चाक्पि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन। न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम्।।३९।।

अध्याय १० , श्लोक ४०

मान परन्तप, मेरा दिव्य विभूतिहरुको न अन्त्य छ ।

सब विभूतिहरुको योे संक्षेपमा तिमी सुनी अनन्त छ ।। १०.४०

नान्तोक्स्ति मम दिव्यानां विभूतीनांम परन्तप। एष तू२ेशतस् प्रोक्तो विभूतेर्विस्तरो मया।।४०।।

अध्याय १० , श्लोक ४१

जहाँ ऐश्वर्ययुक्त, शोभायुक्त र शक्तियुक्त सृजनाका वस्तुहरू छ, जान ।

यावत  तिनीहरूलाई तिमी मेरो तेजको अंशबाट उत्पत्ति भएको मान ।। १०.४१

यद्यद्विभूतिमत् सत्त्वं श्रीमदूर्जितमेव वा। तत्तदेवावगच्छ त्वं मम तेर्जोक्शसम्भवम्।।४१।।

अध्याय १० , श्लोक ४२

वुझ अर्जुन, ति विस्तृत ज्ञान,उद्धरणहरू तिमी किन आवश्यक ठान्यौ ।

ज्ञान थाहा पाउ कि यो सब जगतलाई मेरो एक अंशले धारण मान्यौ ।।

जे बुझन यो आवस्यक त्यो सम्पूर्ण जगत् जान ईश,ममा स्थित छ ।

लय र क्षय वा जीव बनस्पति कान्ति धराधामको सबै सम्भव ममा छ ।। १०.४२

अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातेन तवार्जुन। विष्टम्याहमिदं कृत्स्नमेकांशेन स्थितो जगत्।।४२।।

अध्याय ११

अध्याय ११, श्लोक ण्ज्ञ

अर्जुनले सोधे ईश्लाई अनुग्रहित गर्ने हजुरका अति गोप्य आत्म विभूतिका विषयमा ।

बक पूष्टता भयो,मेरो अज्ञानताबाट उत्पन्न भएको संन्देह, मोह समाप्त भई ज्ञानमा ।। ११.१

अर्जुन उवाच( मदनुग्रहाय परमं गुह्यमध्यात्मसंज्ञितम्। यत्त्वोक्तं वचस्तेन मोहोक्यं वगतो मम।।१।।

अध्याय ११, श्लोक ण्२

ज्ञानी कमलनयन, हजुरबाट नै प्राणी,निजैहरूको श्रृजना र विनाश हो रे ।

जानी विस्तार कारणमा सुनी,यी हजुरको अक्षय गौरव अनुभव पनि गरे ।। ११.२

भवाक्प्ययौ हि भूतानां श्रुतौ विस्तरशो मया। त्वत्तस् कमलपत्राक्ष महात्म्यमपि चाक्व्ययम्।।२।।

अध्याय ११, श्लोक ण्घ

परमेश्वर भन्नु, हजुरले आफ्नो ऐश्वर्य रुप जस्तै वर्णनन् त्यस्तो नै अनुभव छ ।

सब कारण हे पुरुषोत्तम, म हजुरको त्यो ऐश्वर्यमय रुपको दर्शन गर्न चाहन्छु ।। ११.३

एवमेतद् तथाक्क्त्थ त्वमात्मानं परमेश्वर। द्रष्टुमिच्छामि ते रुपमैश्वरं पुरुषोत्तम।।३।।

अध्याय ११, श्लोक ण्द्ध

प्रभु, हजुरको ती ऐश्वर्य रुप हेर्न सम्भव भए म दर्शनमा छु ।

कुरा हजुरलाई ठीक ठहरे त्यो अविनाशी रुप देखाउनु होस ।। ११.४

मन्यसे यदि तच्छक्यं मया द्रष्टुमिति प्रभो। योगेश्वर ततो मे त्वं दर्शयाक्क्त्मानमव्ययम्।।४।।

अध्याय ११, श्लोक ण्छ

श्रीकृष्णको आज्ञाले बुझे पार्थ, मेरो धेरै किसिमका भिन्न वर्ण ।

नाना आकृतिहरूका भिन्न हजारौं, दिव्य रुपहरु हेर,जागरण ।।  ११.५

श्रीभगवानुवाच पश्य मे पार्थ रुपाणि शतशोक्थ सहस्रशस्। नानाविधानि दिव्यानि नानावर्णाकृतीनि च।।५।।

अध्याय ११, श्लोक ण्ट

हेर भारत, तिमी १२ आदित्य, ८ वसु, ११ रुद्र, २ अश्विनीकुमारहरु जान ।

४९ मरुद्गणहरू पहिले कहिले नदेखेका आश्चर्यहरू पनि हेर, साथ मान ।। ११.६

पश्याक्क्दित्यान् वसून् रुद्रानश्विनौ मरुतस्तथा। बहून्यदृष्टपूर्वा्णि पश्याश्चर्या्णि भारत।।६।।

अध्याय ११, श्लोक ण्ठ

गुडाकेश, बुझि मेरो यो शरीर संचयका चराचर सहित सारा जगतलाई हेर ।

यथा अरु जे जति हेर्न मन,मनमा छ त्यो सबै यस विश्वरुपमा जान बुझ हेर ।। ११.७

इहैकस्थं जगत् कृत्स्नं पश्याद्य पश्याद्य सचराचरम्। मम देहे गुडाकेश यच्चान्यद् द्रष्टुमिच्छसि।।७।।

अध्याय ११, श्लोक ण्ड

उहाँ निश्चित रुपले तिम्रा यी प्राकृतिक आँखा दृश्यमा मलाई देख्न सक्ने छैनौ ।

म तिमीलाई दिव्य आँखाहरू दिन्छु, यी आँखाले मेरो ऐश्वर्यिक योग शक्ति हेर ।। ११.८

न तु मां शक्यसे द्रष्टुमनेनैव स्वचक्षुषा। दिव्यं ददामि ते चक्षुस् पश्य मे योगमैश्वरम्।।८।।

अध्याय ११, श्लोक ण्ढ

सञ्जयले सोेधे ए राजन, यी कुरा महायोगेश्वर हरिले किन आज्ञा भयो ।

कि अर्जुनलाई सारा जग आफ्नो परम ऐश्वर्यमय विश्वरुप बताउनु भयो ।। ११.९

सञ्जय उवाच( एवमुक्त्वा ततो राजन् महायोगेश्वरो हरिस्। दर्शयामास पार्थाय परमं रुपमैश्वरम्।।९।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञण्(११

भिन्न मुख,आँखाहरूले युक्त, अनेक आश्चर्यका आकृति,भिन्न दिव्य आभूषणहरू कन ।

के लगाएको, नाना दिव्य अस्त्रहरू बोकी सुसज्जित, दिव्य गन्धको लेप लगाएको जन ।। ११.१०

यी सबैमा आश्चर्यहरूले भरिएको, कान्तिले पूर्ण, अनन्त म जानु हेरेर ।

छ सर्वत्र मुख आकृतीको ईशको दिव्य अलौकिक रुप जाने अर्जुनले देखेर ।। ११.११

अनेकवक्त्रनयनमनेकाद्भुतदर्शनम्। अनेकदिव्याभरणं दिव्यानेकोद्यतायुधम्।।१०।।

दिव्यमाल्याम्बरधरं दिव्यगन्धानुलेपनम्। सर्वाक्क्श्चर्यमयं देवमनन्तं विश्वतोमुखम्।।११।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञ२

यीं हजार सूर्यको प्रकाश नै एकैपटक आकाशमा परेर उत्पतीका ज्योति त हैन ।

जगका जन पनि त्यो महात्मा विश्वरुपमा देखिी ज्योति बराबर हुन सक्ने छैन् ।। ११.१२

दिवि सूर्यसहस्रस्य भवेद्यु गपदुत्थिता। यदि भास् सदृशी सा स्याद् भासस्तस्य महात्मनस्।।१२।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञ२

अर्जुनले देवहरूको देवता, विश्वरुपको त्यो विराट् शरीरमा नाना रुप हेरे ।

भिननमा बाँडिएको सम्पूर्ण संसारलाई एकै ठाउँमा बनी स्थित भएको देखे ।। ११.१३

तत्रैकस्थं जगत् कृत्स्नं प्रविभक्तमनेकधा। अपश्य२ेवदेवस्य शरीरे पाण्डवस्तदा।।१३।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञद्ध

बने, आश्चर्यले रोमाञ्चित,ं शरीरका रौँहरू ठाडो भई अर्जुन शिर भक्तिले ।

नुहि करकमल अनि दुबै हात जोडेर ईश श्रीकृष्णलाई बिस्तारै भन्नथाले ।। ११.१४

ततस् स विस्मÞयाविष्टो हृष्टोमा धनञ्जयस्। प्रणम्य शिरसा देवं कृताञ्जलिरभाषत।।१४।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञछ

अर्जुन भन्छन,देव, हजुरको शरीरमा सबै देव, प्राणीहरूको समुदाय देख्छु ।

कर कमल आसनका ब्रह्मा, शिव, सब दिव्य ऋषि र सर्पहरूलाई देख्छु ।। ११.१५

अर्जुन उवाच पश्यामि देवांस्तव देव देहे सर्वांस्तथा भूतविशेषङ्घान्।

ब्रह्माणमीशं कमलासनस्थम् ऋषींश्च सर्वानुरुगांश्च दिव्यान्।।१५।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञट

विश्वेश्वर,म हात, पेट, मुख र आँखाका अनन्तरुपमा चौतफि म देख्दैछु ।

जानु विश्वरुप, हजुरको आदि, मध्य र अन्त केहीनै नदेखिरहे कहा छु ।।  ११.१६

अनेकबाहूदरवक्त्रनेत्रं पश्यामि त्वां सर्वतोक्नन्तरुपम्।

नाक्न्तं न मध्यं न पुनस्तवादिं पश्यामि विश्वेश्वर विश्वरुप।।१६।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञठ

हजुरलाई मुकुट, गदा,चक्र धारणको, पूर्णरुपमा प्रकाशमान देखे ।

तेजको पुञ्ज, हेर्न कठिन दन्केको आगो,सूर्यको ज्योतिले युक्तीले ।।

किन के भएको, सीमाहीन अवस्थाका रहेको चारैतिर नै देख्दैछु ।

के हो अनन्त स्वरुप,धारक शस्त्रादी भिन्न ज्ञानेन्द्रीय किन त्रसाउछु ।। ११.१७

किरिटिनं गदिनं चक्रिणं च तेजोराशिं सर्वतो दीप्तिमन्तम्।

पश्यामि त्वां दर्निरीक्ष्यं समन्ताद् दीप्ताक्नलार्कद्युतिमप्रमेयम्।।१७।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञड

कुन विचारमा मैले हजुर जान्नेयोग्य, परम अक्षर वा संसारको परम आधार रह्रयो ।

कसरी हजुर अविनाशी, अनादि, धर्मका रक्षक, सनातन मनमफिक पुरुष बनेको हो ।। ११.१८

त्वमक्षरं परमं वेदितव्यं त्वमस्य विश्वस्य परं निधानम्।

त्वमव्ययस् शाश्वतधर्मगोप्ता सनातनस्वत्वंम पुरुषो मतो मे।।१८।।

अध्याय ११, श्लोक ज्ञढ

श्रीकृणनै, आदि, मध्य र अन्त नहुने, अनन्त शक्तिले युक्त पाए ।

असंख्य बाहु भुजाको, चन्द्र सूर्य समान आँखा भएको नै जचाए ।।

बलेको आगो तेजझै मुख भएको कान्ति अनेकान रम्भ्य भन्दैछु ।

अनेकान आफ्नो तेजले जगत संसारलाई तातो न्यानो पार्ने देख्दैछु ।। ११.१९

अनादिमध्यान्तमनन्तवीर्यम् अनन्तबाहुं शशिसुर्यनेत्रम्।

पश्यामि त्वां दीप्तहुताशवक्त्रं स्वतेजसा विश्वमिदं तपन्तम्।।१९।।

अध्याय ११, श्लोक २ण्

जान महात्मन, यी स्वर्ग,पृथ्वीका बीचको सबै भागमा व्यप्ति को ।

अन्तरिक्षका सबै दिशाहरु त हजुरद्वारा मात्र व्याप्त पाईन्छ सबको ।।

हजुरको यी अद्भुत,डरलाग्दो र प्रिय रुप देखेर तिन लोक समष्टी ।

स्वर्ग, मृत्यु र पाताललोकनै भयभीत तथा व्यथित भइरहे छ अती ।। ११.२०

द्यावापृथिव्योरिदमन्तरं हि व्याप्तं त्वयेकेन दिशश्च सर्वास्। दृष्टाद्भुतं रुपमुग्रं तवेदं लोकत्रयं प्रव्यथितं महात्मन्।।२०।।

अध्याय ११, श्लोक २ज्ञ

यावत देवहरू हजुर भित्र प्रवेश,लीन रहिरहने गर्दैछन् ।

कोहीले भय रही हात जोडेर हजुरकोनै स्तुति गर्दैछन् ।।

जय कल्याण रहोस भन्दै श्रेष्ठ महर्षि,सिद्धहरूले पुर्कछन् ।

शास्त्रात्तोर वाक्यहरूले हजुरको स्तुतिमा  दर्शन गर्दैछन् ।। ११.२१

अमि हि त्वां सुरसङ्घा विशन्ति कोचिद् भीतास् प्राञ्जलयो गृणन्ति। स्वस्तीत्युक्त्वा महर्षि्सिद्धसङ्घास् स्तुवन्ति त्वां स्तुतिभिस् पुष्कलाभिस्।।२१।।

अध्याय ११, श्लोक २२

जब एघार रुद्रहरू बारह आदित्यहरू, अष्टवसुहरू पनि ।

साध्यदेवहरू, विश्वदेवहरू, दुवै अश्विनिकुमारहरू रहने ।।

मरुदहरू, पितृहरू, गन्धर्व, यक्ष, राक्षसहरू भजी देख्छन ।

सिद्धहरू, सबै पूर्णताको अचम्म मानेर हजुरलाई हेर्दैछन् ।। ११.२२

रुद्राक्क्दित्या वसवो ये च साध्या विश्वेक्श्विनौ मरुतश्चोष्मपाश्च। गन्धर्वयक्षाक्सुरसिद्धसङ्घा विक्षन्ते त्वां विस्मिताश्चैव सर्वे।।२२।।

अध्याय ११, श्लोक २घ

जाग महाबाहो, हजुरको धेरै मुख, आँखा, हातहरुमा ।

तिघ्रा, खुट्टा रही पेट भएको, दार्हाहरूले युक्त सबमा ।।

हेरी विकराल देखिने विराट् रुपलाई सबै देख्ने बन्छु ।

संसार व्यथित छ,म पनि देखि व्यथित भइरहेको छु ।। ११.२३

रुपं महन्ते बहुवक्त्रनेत्रं महाबाहो बहुबाहुरुपादम्। बहूदरं बहुद्रंष्ट्राकरालं दृष्ट्वा लोकास् प्रव्यथितास्तथा क्हम्।।२३।।

अध्याय ११, श्लोक २द्ध

जागे विष्णो, आकाशमा चम्किएका भिन्न वर्णयुक्त ।

कोही ज्यादै ठूला मुखहरू, तेज नेत्रहरू भई संयुक्त ।।

केवल हजुरको विराट् रुप देखी मेरो अन्तर डराउदै ।

आत्मा भयभीत भएर म धैर्य,शान्ति पाउछ आत्मा रुदै ।। ११.२४

नभस्स्पृशं दीप्तमनेकवर्ण व्यात्ताक्क्ननं दीप्तविशालनेत्रम्। दृष्ट्वा हि त्वां प्रव्यथितान्तरात्मा धृतिं न विन्दामि शमं च विष्णो।।२४।।

अध्याय ११, श्लोक २छ

देखि हजुरका विकराल दाह्रा,प्रलयकालको आगो रुप ।

प्रज्वलित मुखलाई देखेर किन म दिशाहरू चिन्नु खुब ।।

कसरी यो सजिलो पनि अनुभव गर्न सकिरहेको छैन ।

आत्मा तृप्तिमा हे जगन्निवास,देवेश, प्रशन्न हुनु होस ।। ११.२५

दंष्ट्राकरालानि च ते मुखानि दृष्ट्वैव कालानलसन्निभानि। दिशो न जाने न लभे च शर्म प्रसीद देवेश जगन्निवास।।२५।।

अध्याय ११, श्लोक २ट(२ठ

२६(२७ (

ती सबै धृतराष्ट्रका छोराहरू,राजाहरूका समूहहरू पनि छन ।

भीष्म, द्रोण, कर्ण उताका,हामी तर्फ योद्धाहरू हजुर रहुन ।। ११.२६

विकराल स्वरुपका डरलाग्दो मुखको खाडलमा स्वतः जुन ।

तिब्र गतिमा त्रासले दौडेर मुखमा पसि दातमारहेका छन् ।। ११.२७

अमी च त्वां धृतराष्ट्रस्य पुत्रास् सर्वे सहैवाक्वनिपालङ्घैस्। भीष्मो द्रोणस् सूततुत्रस्तथाक्सौ सहाक्स्मदीयैरपि योधमुख्यैस्।।२६।।

वक्त्राणि ते त्वरमाणा विशन्ति दंष्ट्राकरालानि भयानकानि। केचिद् विलग्ना दशना क्न्तरेषु सन्दृश्यन्ते चूर्णितैरुत्तमांगैस्।।२७।।

अध्याय ११, श्लोक २ड

जहाँ अनेक नदी जलका प्रवाहरू धेर वेगसहित समुन्द्र तिर बग्छन ।

समुन्द्रमा मिली रहे, यस संसारका नर वीरहरू हजुरका सर्वत्र छन् ।।

देखि प्रज्वलित मुखहरूमा चारै दिशाबाट पसि मिलि रहेकानै छन् ।

विधि निति र बहावको प्रकृतः रीतले ईश हजुरमा अभिन्न बन्छन् ।। ११.२७

यथा नदीनां बहवोक्म्बुवेगास् समुद्रमेवाक्भिमुखा द्रवन्ति तथा तवाक्मी नरलोकवीरा विशन्ति वक्त्राण्यभिविज्वलन्ति।।२८।।

अध्याय ११, श्लोक २ढ

मर्नका लागि किराहरू अति वेगमा प्रज्वलित आगोमा पसे छन् ।

लोकका जीवहरू पनि नाश हुन निजैको मुखमा प्रवेश हुन्छन् ।। ११.२८

यथा प्रदीप्तं ज्वलनं पतंगा विशन्ति नाशाय समृद्धवेगास्। तथैव नाशाय विशन्ति लोकास् तवापि वक्त्राणि समृद्धवेगास्।।२९।।

अध्याय ११, श्लोक घण्

हे विष्णु, हजुर सबै संसारलाई चारैतिरबाट यि प्रज्वलित मुखमा ।

चाटिनु,निलिनुमा हजुरको उग्र तेजले सब संसार तेज तातो हुदाँमा ।। ११.३०

लेलिह्यसे ग्रसमानस् समन्ताल् लोकान् समग्रान् वदनैर्ज्वलद्भिस्। तेजोभिरापूर्य जगत्समग्रं भासस्तवोग्रास् प्रतपन्ति विष्णो।।३०।।

अध्याय ११, श्लोक घज्ञ

देवश्रेष्ठ, नमन छ, हुनु प्रसननमन गरीे कृपा यि उग्र रुपधारी ।

हजुरलाई कसरी जान्ने,इच्छाले हजुरको प्रवृति,स्वरुप ज्ञानचारी ।। ११.३१

आख्याहि मे को भावानुग्ररुपो नमोक्स्तु ते देववर प्रसीद विज्ञातुमिच्छामि भवन्तमाद्यं न हि प्रजानामि तव प्रवृत्तिम्।।३१।।

अध्याय ११, श्लोक घ२

ईश श्रीकृष्ण भन्नु भयो लोकहरूको संहारको काल,समय म हुँ ।

म त सबै जीवहरूको संहार गर्न क्रियाशील भएर रहन्छु ।।

युद्ध भएमा प्रतिपक्षी योद्धाहरूलाई तिमीले नमारे पनि यी ।

बाँच्दैनन् लडाईमा तिनीहरू स्वतस् कालद्वारा मारिने छन् ।। ११.३२

श्रीभगवानुवाच( कालोक्स्मि लोकक्षयकृत्प्रवृद्धो लोकान् समाहर्तुमिह प्रवृत्तस्।

ऋतेक्पहि त्वां न भविष्यन्ति सर्वे येक्वस्थितास् प्रत्यनीकेषु योधास्।।३२।।

अध्याय ११, श्लोक घघ

अर्र्जुन तिमी उठ रणमा शत्रुहरुमाथि विजय प्राप्ती,प्रसिद्धि गरी ।

स्थूल समग्र धनधान्यले सम्पन्न राज्यको उपभोगमा भरपुरै ।।

जती यी सबै योद्धाहरू त मबाट पहिले नै मरिसकिएका छन ्।

जान हे सव्यसाचिन,सधै निमित्त मात्र बनी युद्ध बिजयी हुन्छ ।। ११.३३

तस्मात्त्वमुत्तिष्ठ यशो लभस्व जित्वा शत्रून् भुङ’क्ष्व राज्यं समृद्धम्। मयैवैते निहतास् पूर्वमेव निमित्तामात्रं भव सव्यसाचिन्।।३३।।

अध्याय ११, श्लोक घद्ध

द्रोण, भीष्म, जयद्रथ, कर्ण आदी महान् योद्धाहरू मबाट नै नाशीए ।

पूर्ववत गरे,तिमी विचलित न भई तिनीहरूको हत्या गरीदिए ।।

नरोक युद्धमा तिमीले शत्रुहरूमाथि विजय प्राप्त गर्ने छौ ।

हे निर्भिक निरन्जन योद्धा हौ त्यसकारण युद्ध गर,बिजयी छौ ।। ११.३४

द्रोणं च भीष्मं च जयद्रथं च कर्णं तथाक्न्यानपि योधवीरान्। मया हस्तांस्त्वं जहि मा व्यथिष्ठा युध्यस्व जेतासि रणे सपत्नान्।।३४।।

अध्याय ११, श्लोक घछ

सञ्जय बताउछन भगवान् श्रीकृष्णको यो आदेशमा काँप्दै ।

जोडी अर्जुने अन्जली नमस्कार,भयभीत प्रणाम दुर्बल स्वरले ।। ११.३५

सञ्जय उवाच( एतच्छ्र त्वा वचनं केशवस्य कृताञ्जलिर्वेपमानस् किरिटी। नमस्कृत्वा भूय एवाक्क्ह कृष्णं सगग्ददं भीतमीतस् प्रणम्य।।३५।।

अध्याय ११, श्लोक घट

अर्जुनेले सोधे ऋषिकेश, हजुरको नाम, रुप, गुणहरूको किर्तन छ ।

संसार किर्तन र अनुरागमा अति नै हजुरमा हर्षित भइरहेको छ ।

ति सबै अनुरागी भई सिद्धले हजुरलाई श्रद्धासहित नमन गर्ने छन ।

उही उचित छ,देखे ति राक्षसहरू डराई चारैतिर ज्यान भाग्दछन् ।। ११.३६

अर्जुन उवाच स्थाने हृषीकेश तव प्रकीर्त्या जगत् प्रहृष्यत्यनुरज्यते च। रक्षांसि भीतानि दिशो द्रवन्ति सर्वे नमस्यन्ति च दिद्धसङ्घास्।।३६।।

अध्याय ११, श्लोक घठ

जान महात्मन्न, तिमी देवेश,अनन्त,जगन्निवास,ब्रह्मा श्रेष्ठ हजुर ।

आदि,सृष्टिकर्ता,सत् र असत् भन्दा पुरानो अक्षर तत्व ब्रह्म हजुर ।। ११.३७

कस्माच्च ते न नमेरन्महात्मन् गरीयसे ब्रह्मणोक्प्यादिकर्त्रे। अनन्त देवेश जगन्निवास त्वमक्षरं सदसत्तत्परं यत्।।३७।।

अध्याय ११, श्लोक घड

आदिदेव, पुरातन पुरुष, यो जगत्को एक मात्र परम आधार हजुर ।

जान्ने,जान्ने योग्य परमधाम,अनन्तरुप, यो विश्व हजुरबाट व्याप्त हजुर ।। ११.३८

त्वमादिदेवस् पुरुषस् पुराणस् त्वमस्य विश्वस्य परं निधानम्। वेत्तासि वेद्यं च परं च धाम त्वया ततं विश्वमनन्तरुप।।३८।।

अध्याय ११, श्लोक घढ

हजुर, वायु, यम, अग्नि, वरुण, चन्द्र, प्रजापति र ब्रह्मापिता ।

ज्ञाता हजुरलाई बारबार नमस्कार कल्याणमा पटक नमन रित  ।। ११.३९

वायुर्यामोक्ग्निर्वरुणस् शशांकस् प्रजापतिस्त्वं प्रपितामहश्च। नमो नमस्तेक्स्तु सहस्रकृत्वस् पुनश्च भूयोक्पि नमो नमस्ते।।३९।।

अध्याय ११, श्लोक द्धण्

पूर्ण सर्वस्वरुप, हजुरलाई अगाडि, पछाडि र सबैतिरबाट नमन गर्छु ।

अनन्तवीर्य,महा पराक्रमी हजुर सर्बै चराचरमा व्याप्त सर्वरुप हुनु ।। ११.४०

नमस् पुरस्तादथ पृष्ठतस्ते नमोक्स्तु ते सर्वत एव सर्व। अनन्तवीर्या्मितविक्रमस्त्वं सर्वं समाप्नोषि ततोक्सि सर्वस्।।४०।।

अध्याय ११, श्लोक द्धज्ञ(द्ध२

४१(४२ (

हजुर यी महानतामा सधै प्रमाद र प्रेमले भरिएको हठमा देख्छु ।

हजुर कृष्ण,यादव,मित्रादि जे बाट पनि सम्बोधन गरी रहन्छु ।।

हे अच्युत मैले एकान्तमा,अन्य व्यक्तिहरूको समक्ष मनोरञ्जनले ।

विश्राम, बसाइ,भोजन आदिको समयमा हजुर मलाई क्षमादिनाले ।। ११.४१

सखेति मत्वा प्रसभं यदुक्तं हे कृष्ण हे यादव हे सखेति। अजानता महिमानं तवेदं मया प्रमादात् प्रणयेन वापि।।४१।।

यच्चावहासार्थमसत्कृतोक्सि विहारशय्यासनभोजनेषु। एकोक्थवाप्यच्युत तत्समक्षं तत् क्षामये त्वामहमप्रेयम्।।४२।।

अध्याय ११, श्लोक द्धघ

हजुर यही चराचर जगतको पिता, गुरु, गुरुका गुरु रं पूजनीय ।

हे अप्रतिम, प्रभावशाली, हजुरनै यी तिन लोकहरूमा मननीय ।। ११.४३

पिताक्सि लोकस्य चराचरस्य त्वमस्य पूज्यश्य गुरुर्ग्रियान्। न त्वत्समोक्स्त्यभ्यधिकस् कुतोक्न्यो लोकत्रयेक्प्यप्रतिमप्रभाव।।४३।।

अध्याय ११, श्लोक द्धद्ध

म शरनै छ पाउमा छ प्रणाम, गरे वन्दनीय हजुर ईश्वर प्रसन्नमा ।

हुन आग्रहसहित प्रार्थना छ देवमा, हजुर मलाई क्षमा,सक्षम हुदामा ।। ११.४४

तस्मात् प्रणम्य प्रणिधाय कायं प्रसादये त्वामहमीशमीडयम्। पितेव तुत्रस्य सखेव सख्युस् प्रियस् प्रियायाक्र्ह्सि देव सोढुम्।।४४।।

अध्याय ११, श्लोक द्धछ

न पहिले न कहिले देखे हजुरको रुपमा हर्षित सधै भइरहेको छु ।

यी अज्ञात भयले यो मन व्याकुल छ,देव, हजुरमा प्रसन्न हुन्छु ।। ११.४५

अदृष्टपूर्वं हृषितोक्स्मि दृष्टवा भयेन च प्रव्यथितं मनो मे। तदेव मे दर्शय देव रुपं प्रसीद देवेश जगन्निवास।।४५।।

अध्याय ११, श्लोक द्धट

देखे हजुरलाई मैले मुकुट धारिे, हातमा चक्र र गदा लिएको स्वरुपमा।

इच्छुक पूर्ण छ, हे सहस्रबाहो, विश्वमूर्ते, उही हजुर त चतुर्भुज रुपमा ।। ११.४६

किरीटिनं जदिनं चक्रहस्तम् इच्छामि त्वां द्रष्टुमहं तथैव। तेनैव रुपेण चतुर्भुजेन सहस्रबाहो भव विश्वमूर्ते।।४६।।

अध्याय ११, श्लोक द्धठ

श्रीकृष्णको आज्ञा सुने अर्जुनले,प्रसन्न भई योगशक्ति र परम तेजोमय कान्तिपनी ।

अनन्त, आद्य विश्वरुप देखे, अर्जुन बाहेक अरुले देखेको थिएन पहिले कहिले पनि ।। ११.४७

श्रीभगवानुवाच मया प्रसन्नेन तवाक्र्जुनेदं रुपं परं दर्शितमात्मयोगात्। तेजोमयं विश्वमनन्तमाद्यं यन्मे त्वदन्येन न दृष्टपूर्वम्।।४७।।

अध्याय ११, श्लोक द्धड

जान कुरु प्रवीर, मानव लोकमा मेरो विशिष्ठ विश्वरुप तिमी बाहेक दुर्लभ छ देखिन ।

कसैलाइ,वेद र यज्ञको अध्ययन, दान, कर्म, उग्रताप केहीद्वारा पनि म देखिन सक्तिन ।। ११.४८

न वेदयज्ञाक्ध्ययनैर्न दार्नै न च क्रियाभिर्न तमोभिरुग्रैस्। एवंरुपस् शक्य अहं नृलोके द्रष्टुं त्वदन्येन कुरुप्रवीर।।४८।।

अध्याय ११, श्लोक द्धढ

जान मेरो यस्तो भयानक रुपले तिमी भयभीत,त्रासादी र मूर्ख नबन देखेर ।

भय त्यागी मनलाई प्रसन्न गरी मेरो उही चतुर्भुज रुपलाई तिमी फेरि हेर ।। ११.४९

मा ते व्यथा म च विमूढभावो दृष्ट्वा रुपं घोरमीदृङ् ममेदम्। व्यपेतभीस् प्रीतमनास् पुनस्त्वं तदेव मे रुपमीदं प्रपश्य।।४९।।

अध्याय ११, श्लोक छण्

सञ्जयले भन्छन, मान श्रीकृष्ण आफ्नो चतुर्भुज रुपमा प्रकट दिव्य हुनु भयो ।

भद्र मानव रुपमा भई महात्मा श्रीकृष्णले भयभीत अर्जुनकन सम्झाउनु भयो ।। ११.५०

सञ्जय उवाच इत्यर्जुनं वासुदेवस्तथोक्त्वा स्वकं रुपं दर्शयामास भूयस्। आश्वासयामास च भीतमेनं भूत्वा पुनस् सौम्यवपुर्महात्मा।।५०।।

अध्याय ११, श्लोक छज्ञ

अर्जुन सोध्छन,हे जनार्दन, हजुरको विशाल सुन्दर मानव रुप देखेर ।

म प्रसन्न रही दृढचित्त भएँ,पहिलेको सामान्य स्थितिमा समालिाएर ।। ११.५१

अर्जुन उवाच दृष्टेवदं मानुषं रुपं तव सौम्यं जनार्दन। इदानीमस्मि संवृत्तस् सचेतास् प्रकृतिं गतस्।।५१।।

अध्याय ११, श्लोक छ२

श्रीकृष्ण भन्नुहुन्छ यो मेरो अति दुर्लभ रुप जो सजिलौ तिमीले देख्यौ स्थिर छ ।

धारकले सजिलै देख्ने तर देवताहरूको पनि मेरो यो रुप हेर्न सँधै इच्छामा छ ।। ११.५२

श्रीभगवानुवाच सुदुर्दर्श्मिदं रुपं दृष्टवानसि यन्मम। देवा अप्यस्य रुपस्य नित्यं दर्शनकाङिक्षणस्।।५२।।

अध्याय ११, श्लोक छघ

यहाँ तिमीले अहिले मलाई जुन रुपमा देख्यौ त्यस रुपमा म देखिन्न ।

कोही मलाई वेद, तप, दान, यज्ञ आदिले पनि देख्न खोजे पनि सक्ँदैन ।। ११.५३

नाक्हं वेदैर्न तपसा न दानेन न चेज्यया। शक्य एवंविधो द्रष्टुं दुष्टवानसि मां यथा।।५३।।

अध्याय ११, श्लोक छद्ध

जान परंतप, अर्जुन, धारी अनन्य भक्तिमा  म छु, यस्तोमा देखिन सक्छु ।

तत्व भावले जानि रहन्छु र एकभावले म सर्वथा प्राप्त नै पनि हुन सक्छु ।। ११.५४

भक्त्या त्वनन्या शक्य अहमेवंविधोक्र्जुन। ज्ञातुं द्रष्टुं च तत्त्वेन प्रवेष्टुं च परन्तप।।५४।।

अध्याय ११, श्लोक छछ

मान पाण्डव, व्यक्तिले मेरो लागि कर्महरू गर्दछ, म नै परमगति मान्दछ, ।

जीवनका मोह,बन्धन,कर्महरूबाट मुक्ती बनी, मेरो अनन्य भक्ती जान्दछ, ।।

सार सबै प्राणी,जीव,चर अचरहरूमा कुनै राग र द्वेष भाव नराखी गरीन्छ ।

धारक त्यी व्यक्तिमा सर्वथा ममा नै प्राप्ती छु,उनीहरु म भित्र विलीन हुन्छ ।। ११.५५

मत्कर्मकृन्मत्परमो भद्भक्तस् संगवर्जितस्। निवैरस् सर्वभूतेषु यस् स मामेति पाण्डव।।५५।।

अध्याय १२

अध्याय १२ , श्लोक ०१

अर्जुन सोध्छन् योगयुक्त जो भक्तहरू हजुरको सधै उपासना किन गर्दछन् ।

के अव्यक्त ब्रह्माको नै उपासना गरी कुन दुईमा उत्तम योगवेत्ता को हुन? ।। १२.१

अर्जुन उवाच एवं सततयुक्ता ये भक्तास्त्वां पर्युपासते। ये चाक्प्यक्षरमव्यक्तं तेषां के योगवित्तमास्।।१।।

्अध्याय १२ , श्लोक ०२ ु

श्रीकृष्णले भन्नुभयो जो ममा मन लगाएर निरन्तर ध्यानमा रहँदै अति निर्गुणा छ।

धरी श्रद्धाद्वारा मेरो उपासनामा छ, ति मेरो अनन्यमा अतिनै उत्तम योगी हुन्छ ।। १२.२

श्रीभगवानुवाच मय्यावेश्य मनो मां नित्युक्ता उपासते। श्रद्धा परयोपेतास्ते मे युक्ततमा मतास्।।२।।

अध्याय १२ , श्लोक ०३(०४

जब इन्द्रियहरूलाई नियन्त्रण गरी सबै वस्तुहरूमा समभाव विचार राखि रहन्छ ।

सबै जीवहरूमा कल्याण दुर भाव राखेर अचिन्त्य सर्वव्यापी, अप्रत्यक्ष उही छ ।। १२.३

कूटस्थ, अचल, नित्य, निराकार अक्षर ब्रह्माको नित्य उपासना गर्दछन् ।

जगतमा तिनीहरू सबै ममा नै प्राप्ती छन् सधै सर्वसम्पन्न र खुसि हुन ।। १२.४

ये त्वक्षरमनिर्देश्यमव्यक्तं पर्युपासते। सर्वत्रगमचिन्त्यं च कूटस्थमचलं ध्रुवम्।।३।।

सन्नियम्येन्द्रिग्रामं सर्वत्र समबुद्धयस्। ते प्राप्नुवन्ति मामेव सवरभूतहिते रतास्।।४।।

अध्याय १२ , श्लोक ०५

रित बीधीका निराकार ब्रह्ममा आसक्ति राख्ने आशक्तिहरुलाई दुःख अधिक छ ।

जान आशक्तीमा मायाले देहधारीहरूलाई अव्यक्तको मार्गले कष्ट प्राप्त हुन्छ ।। १२.५

क्लेशोक्धिकतरस्तेषामव्यक्ताक्क्सक्तचेतसाम्। अव्यक्ता हि गतिर्दुस्खं देहवद्भिरवाप्यते।।५।।

अध्याय १२ , श्लोक ०६(०७

यी मेरा परायणहरूमा जसले आफ्ना सबै कर्महरू ममा अर्पण गरे ।

ज्ञअति ध्यानयोगमा नै मेरो मात्र चिन्तन गर्दै मलाई भजी नीत्य धरे ।। १२.६

जान पार्थ, ममा शुद्धि एकचित्त लगाउने तिनीहरूलाई जीवन दिन्छु  ।

म यो मृत्यु भवरुप संसार सागरबाट छिटै सदानै पार लगाइ दिन्छु ।। १२.७

ये तु सर्वा्णि कर्मा्णि मयि संन्यस्य मत्परास्। अनन्येनैव योगेन मां ध्यायन्त उपासते।।६।।

तेषामहं समुद्धर्ता मृत्युसंसारसागरात्। भवामि न चिरात् पार्थ मय्यावेशितचेतसाम्।।७।।

अध्याय १२ , श्लोक ०८

हे श्यामसुन्दर आकार ममा सधै मन लगाऊ र आफ्नो बुद्धिलाई राख ।

अर्पित गर कसै मृत्यु भएमा तिमी ममा नै निवास निश्चयमा सन्देह नराख ।। १२.८

मय्येव मन आधत्स्व मयि बुद्धिं निवेशय। निवसिष्यसि मय्येव अत ऊर्ध्वं न संशयस्।।८।।

अध्याय १२ , श्लोक ०९

जानी धनञ्जय, तिमी त आफ्नो मनलाई ममा स्थिर नराख्ने भर ।

छौ भने अभ्यास योगले मलाई प्राप्त गर्ने इच्छा,कर्म रं प्रयत्न गर ।। १२.९

अथ चित्तं समाधातुं न शक्नोषि मयि स्थिरम्। अभ्यासयोगेन ततो मामिच्छाप्तुतुं धनञ्जय।।९।।

अध्याय १२ , श्लोक १०

अभ्यस्त बन,नसके मेरो निमित्त कर्म,भजन, किर्तन, ध्यान गर्ने छौ ।

जागी सधै मेरो निमित्त कर्म गरेर जीवन सिद्धि लाभ गर्न सक्ने छौ ।। १२.१०

अभ्यासेक्प्यसमर्थोक्सि मत्कर्मपरमो भव। मदर्थ कर्मा्णि कुर्वन् सिद्धिमवाप्स्यसि।।१०।।

अध्याय १२ , श्लोक ११

जो मेरो निमित्त कर्म पनि गदैन भने उ सधै विजित मनको छ घर ।

मेरो प्राप्तिरुप योगको आश्रयमा रही कर्महरूका फललाई त्याग गर ।। १२.११

अथैतदप्यशक्तोक्सि कर्तुं मद्योगमाश्रितस्। सर्वकर्मफलत्यागं ततस् कुरु यतात्मवान्।।११।।

अध्याय १२ , श्लोक १२

किन अभ्यास भन्दा ज्ञान श्रेष्ठ,ठूलो मेरो स्मरणरुप ध्यान उत्तम ह्न्छ ।

ध्यानमानै कर्म फलको त्याग, त्यागले नै स्वर्गका सुखहरू बन्छ ।। 

मोक्षको कामना नभई त्यागले गर्दा नै शान्ति पाउने बाटो खुल्छ ।

संसंस्मरण जप ध्यान आदि कर्मले निष्फल कर्म बनी सुख चैनमा छ ।। १२ .१२

श्रेयो हि ज्ञानमभ्यासाज्ज्ञानाद्ध्यानं विशिष्यते। ध्यानात्कर्मफलत्यागस्त्यागाच्छान्तिरनन्तरम्।।१२।।

अध्याय १२ , श्लोक १३(१४

प्राणीहरूमा समभाव राखि शत्रुता नराख्ने, मित्र भावको, कृपालु, पुत्रादी ।

स्त्रीमा ममता राख्ने, देहमा अहङ्कार नभएको, सुख दुःखमा समान भावदी ।।  १२ १३

क्षमा, सँधै प्रसन्न चित्तका, भक्तियोग युक्त, इन्द्रियहरूलाई संयमित राख्ने ।

दृढ संकल्पी, ममाथि नै मन र बुद्धि अर्पण गर्ने मेरो भक्त मेरो प्रिय रहने ।। १२.१४

अद्वेष्टा सर्वभूतानां मैत्रस् करुण एव च निर्ममो निरहंकारस् समदुस्खसुखस् क्षमी।।१३।।

सन्तुष्टस् सततं योगी यतात्मा दृढनिश्चयस्। मय्यर्पितमनोबुद्धिर्यो मद्भक्तस् स मे प्रियस्।।१४।।

अध्याय १२ , श्लोक १५

ती व्यक्ति जो न अरु कसैलाई दुःखी पारे न त ऊ आफू कसैबाट दुःखी छ ।

रही प्राकृतिक गुणहरू,हर्ष, असहिष्णुता, भय,दुःखबाट मुक्ती ऊ मेरो प्रिय हुन्छ ।। १२.१५

यस्मान्नोद्विजते लोको लोकान्नोद्विजते च यस्। हर्षाक्मर्षभयोद्वेगैर्मुक्तो यस् स च मे प्रियस्।।१५।।

अध्याय १२ , श्लोक १६

ती भक्त, इच्छारहित, पवित्र, बुद्धिमान्, निष्पक्ष नै चिन्ताबाट मुक्त बन्छ ।

सब कार्यहरू परित्यागी,फलहरुको आशा त्याग्ने,मेरो भक्तिको म प्रिय छ ।। १२. १६

अनपेक्षस् शुचिर्दक्ष उदासीनो गतव्यथस्। सर्वारम्भपरित्यागी यो मद्भक्तस् स मे प्रियस्।।१६।।

अध्याय १२ , श्लोक १७

जब हर्षित कर्मने लौकिक वस्तु पाएर हर्षित नबनी दुःखी नै हुन्छ ।

यो प्रिय वस्तु गुमेको,प्राप्तिमा दुःख वस्तुको लागि चिन्ता किन बन्छ ।।

गर्दैन उ यहाँ जो पाप र पूण्य परित्याग गर्ने सधै अनुशासनमा बस्छ ।

ईश,मप्रति भक्तिमान बनि,सर्बथा ती भक्त नै चिन्ता त्यागी मेरो प्रिय छ ।। १२. १७

यो न हृष्यति न द्वेष्टि न शोचति न काङ्क्षति। शुभाक्शुभपरित्यागी भक्तिमान् यस् स मे प्रियस्।।१७।।

अध्याय १२ , श्लोक १८(१९

जब भक्तिमान् साधक, शत्रु मित्र, मान अपमान, सर्दी गर्मी, सुख दुःखमा समान छ ।

आसक्ति नराख्ने, निन्दा स्तुतिलाई समान सब, मननशील छ, जति भयो प्राप्त हुन्छ ।। १२ . १८

पप्तिमा नै सन्तुष्ट उ, कुनै खास स्थान अन्य ममता रहित भई जीवन चलाउछ ।

स्थिर सधै छ, बुद्धिमान छ,समभावका ती भक्तिमान् साधक मेरो प्रिय नित्य बन्छ ।। १२.१९

समस् शत्रौ च मित्रे च तथा मानाक्पमानयोस्। शीतोष्णसुखदुस्खेषु समस् संगविवर्जितस्।।१८।।

तुल्यनिन्दास्तुतिर्मौनी सन्तुष्टो येन केनचित्। अनिकेतस् स्थिरमतिर्भि्क्तिमान्ये प्रियो नरस्।।१९।।

अध्याय १२ , श्लोक २०

व्यक्तिहरू, जब मेरो परायण भएर श्रद्धा,धार्यपूर्वक बताएको यी धर्ममय बाणी जुन ।

कर्म नै अमृतको निष्काम भावले पान गरी,लोकका मेरा अत्यन्तै प्रिय भक्तहरू हुन ।। १२. २०

ये तु धर्माक्मृतमिदं यथोक्तं पर्युपासते। श्र२धाना मत्परमा भक्तास्तेक्तीव मे प्रियास्।।२०।।

अध्याय १३

अध्याय १३ , श्लोक ०१

अर्जुन सोध्नु हुन्छ केशव, मलाई प्रकृति, पुरुष र क्षेत्र तथा क्षेत्रको ज्ञाता जाननु छ ।

क्न कर्म, ज्ञान र ज्ञानको वस्तु प्रकासित होला त्यो बारे पूर्णथाहा पाउने इच्छा छ ।। १३ .१

अर्जुन उवाच प्रकृतिं पुरुषं चैव क्षेत्रं क्षेत्रज्ञमेव च। एतद् वेदितुमिच्छामि ज्ञानं ज्ञेयं च केशव।।१।।

अध्याय १३ , श्लोक ०२

श्रीकृष्ण भन्नु भयो,कौन्तेय, स्थूल यो शरीरलाई क्षेत्र भनी बताईन्छ ।

जो यो शरीरको जान्दछ,थाहा छ त्यसलाई क्षेत्रको ज्ञाता उही कहिन्छ ।। १३ .२

श्रीभगवानुवाच इदं शरीरं कौन्तेय क्षेत्रमित्यभिधीयते। एतद् यो वेत्ति तं प्राहुस् क्षेत्रज्ञ इति तद्विदस्।।२।।

अध्याय १३ , श्लोक ०३

बुझ भरत, सबै शरीरहरूमा म नै सर्वज्ञाता हुँ जानी राख उसै यो शरीर ।

शरीरको ज्ञाता बारे जान्नुलाई ज्ञान भने यी मेरा विचार,क्षेत्रज्ञ को छु करिब ।। १३.३

क्षेत्रज्ञं चापि मां विद्धि सर्वक्षेत्रेषु भारत क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोर्ज्ञानं यत्तज्ज्ञानं मतं मम।।३।।

अध्याय १३ , श्लोक ०४

ती क्षेत्र र त्यसको विकार के हो, जानी प्रयोजनमा केबाट उत्पन्न भएको हो गुन ।

यो क्षेत्रज्ञ जुन कुनै स्वरुप भई प्रभावमा रहन्छ,,सबै कुराहरू संक्षेपमा मबाट सुन ।। १३.४

तत् क्षेत्रं यच्च याद्क् च यद्विकारि यतश्च यत्। स च यो यत्प्रभावश्च तत् समासेन मे शृणु।।४।।

अध्याय १३ , श्लोक ०५

यही तत्वहरूलाई भिन्न किसिममा वेदका मन्त्रहरूले विभाजित गरी ऋषिहरू सम्झउछन् ।

ती तत्वहरूलाई ब्रह्मसूत्रका पंक्ति,युक्तियुक्त किसिमबाट मन्त्र निश्चित साधना गरिन्छन् ।। १३.५

ऋषिभिर्बहुधा गीतं छन्दोभिर्वि्विधैस् पृथक्। ब्रह्मसूत्रश्चपदैश्चैव हेतुमद्भिर्वि्निश्चितैस्।।५।।

अध्याय १३ , श्लोक ०६(०७

पाँच महाभूतहरू, अहंकार, बुद्धि, प्रकृति, दस इन्द्रियहरू, शब्द स्पर्स आदिहरुमा ।

पाँच इन्द्रियहरूका विषय, इच्छा, द्वेष, सुख, दुःख, शरीर, ज्ञान तथा धैर्य सबमा ।। १३. ६

जानी यी विकारहरूको सार संक्षेप, क्षेत्रका विषयहरू जनको धारण जानिन्छ ।

यिनै महाभूतादी,ईन्द्रय सारबारेमा जीवन जगत धार्य शौम्य सभ्य जग भनिन्छ ।। १३.७

महाभूतान्यहंकारो बुद्धिरव्यक्तमेव च। इन्द्रियाणि दशैकं च पञ्च चेन्द्रियगोचरास्।।६।।

इच्छा द्वेषस् सुखं दुस्खं सङ्घातश्चेता धृतिस्। एतत् क्षेत्रं समासेन सविकारमुदाह्रतम्।।७।।

अध्याय १३ , श्लोक ०८(१२

हो जमान शून्यता, घमण्डहीन, अहिंसा, क्षमता, सरलता, सत् गुरुसेवाको ।

भित्र बाहिरको पवित्रता, चित्त स्थिरता, मनोनिग्रह, इन्द्रियहरूका विषयको  ।। १३.८

यहीमा वैराग्य, अहङ्काररहित, जन्म, मृत्यु, बृद्ध अवस्था, रोग, दुःख सबमा ।

दोषहरूको निरन्तर विचार, घर, पुत्र, स्त्री, भिन्न आसक्तिको परित्याग जहाँ ।। १३.९

दुःख,सुख भएमा समान भाव रहनु, ममा अनन्य ध्यानयोगले जुट्नु,रहनु ।

शुद्धि,अटल भक्तिमा एकान्त,निवास त शुद्ध स्थानमा दिनाचार्यले बस्नु ।। १३.१०

यावत विषयहरूमा आसक्ति राख्नेहरूको सम्पर्कमा कवै नरहनु ।

आध्यात्म ज्ञानमा अध्यायन ,सुति,स्मृती धारक नित्य स्थित रहनु ।। १३.११

यही तत्व ज्ञानका लागि परमात्मालाई सर्वत्र मन आत्मा देख्नुलाई ज्ञान ।

यहाँ,जुन यिनीहरूका उल्टो छन्न तिनीहरूलाई भनिएको छ जान्नु अज्ञान ।। १३.१२

अमानित्वमदम्भित्वमहिंसा क्षान्तिरार्जवम्। आचार्योपासनं शौचं स्थैर्यमात्मविनिग्रहस्।।८।।

इन्द्रियार्थेषु वैराग्यमनहंकार एव च। जन्ममृत्युजराव्याधिदुस्खदोषानुदर्शनम्।।९।।

असक्तिरनभिष्वंगस् पुत्रदारगृहादिषु। नित्यं च समचित्तत्वमिष्टानिष्टोपपत्तिषु।।१०।।

मयि चानन्ययोगेन भक्तिरव्यभिचारिणी। विविक्तदेशसेवित्वमरतिर्जनसंसदि।।११।।

अध्यात्मज्ञाननित्यत्वं तत्त्वज्ञानार्थदर्शनम्। एतज्ज्ञानमिति प्रोक्तमज्ञानं यदतोक्न्यथा।।१२।।

अध्याय १३ , श्लोक १३

कोही जान्ने योग्य जसलाई थाहा नपाएर मोक्ष यी परम आनन्द प्राप्ती छ ।

ती, म छेउल्याई भन्छु, योग्य अनादि परम ब्रह्मा न त सत् न त असत् छ ।। १३.१३

ज्ञेयं यत्तत्प्रवक्ष्यामि यज्ज्ञात्वामृतमश्नुते। अनादि मत्परं ब्रह्म न सत्तन्नासदुच्यते।।१३।।

अध्याय १३ , श्लोक १४

तहाँ ब्रह्मा चारैतिर हात, गोडा, आँखा, शिर, मुख, कान सहितको छ ।

चर अचर र जगत्मा सबै सृष्टिका वस्तुहरूमा व्याप्त भई अवस्थित छ ।। १३.१४

सर्वतस् पाणिपादं तत् सर्वतोक्शिरोमुखम्। सर्वतस् श्रुतिमल्लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति।।१४।।

अध्याय १३ , श्लोक १५

अब जान्न सकिने वस्तु सबै इन्द्रिय, गुणहरूलाई जान्ने नै प्राकृतिक इन्द्रियहरू नभएको छ ।

यी अनासक्तको पालक,प्राकृतिक गुण रहित भएता पनि सँधै ऐश्वर्य गुणहरूको भोगकर्ता छ ।। १३.१५

सर्वे्न्द्रियगुणाभासं सर्वे्न्द्रियविवर्जितम्। असक्तं सर्वभृच्चैव निर्गुणं गुणभोक्तृ च।।१५।।

अध्याय १३ , श्लोक १६

ती तत्व वस्तु नै सबै प्राणीहरूमा भित्र,बाहिर व्याप्त उपस्थित रहन्छ ।

ती नै चर अचर जगत्को अस्तित्वमा सूक्ष्म भएकोले नदेख्न,अवस्थित छ ।। १३.१६

बहिरन्तश्च भूतानामचरं चरमेव च। सूक्ष्मत्वात्तदविज्ञेयं दूरस्थं चान्तिके च तत्।।१६।।

अध्याय १३ , श्लोक १७

जान्नु वस्तु अविभक्त भई सब प्राणीहरूमा विभक्त झै भएर अवस्थित छ ।

तिमी ती वस्तुलाई सब प्राणीहरूको सृष्टिकर्ता,पालकहार संहारकर्ता बुझ्नु ।। १३.१७

अविभक्तं च भूतेषु विभक्तमिव च स्थितम्। भूतभर्तृ च तज्ज्ञेयं ग्रसिष्णु प्रभविष्णु च।।१७।।

अध्याय १३ , श्लोक १८ 

यहाँ सबै चम्किएका वस्तु,संगहरूमा ऊ उज्यालोको स्रोत बन्ने हो ।

ऊ अन्धकारदेखि पर छ,ऊ ज्ञान र ज्ञानको विषय वस्तु बनी रहने हो ।।

हामी जुन सबैको हृदयमा लिप्त अनुभव,अनुमानले प्रकाश व्याप्त बन्छ ।

यही,सरल देहलाई ज्ञानद्वारा मात्र प्राप्त गर्न सकिन्छ।)

ज्योतिषामपि तज्ज्योतिस्तमसस् परमुच्यते। ज्ञानं ज्ञेयं ज्ञानगम्यं हृदि सर्वस्य विष्ठितम्।।१८।।

अध्याय १३ , श्लोक १९

मेरो,जीव,ब्रम्हाँका क्षेत्र, ज्ञानले ज्ञेयको बारेमा भिन्न वर्णनन् गरिन्छ ।

मेरा भक्तमा यी विषयहरू जानी प्रेममा भक्ति प्राप्त गर्ने सब हुन्छन् ।। १३.१९

इति क्षेत्रं तथा ज्ञानं ज्ञेयं चोक्तं समासतस्। मद्भक्त एतद्विज्ञाय मद्भावायोपपद्यते।।१९।।

अध्याय १३ , श्लोक २०

प्रकृति,पुरुष यी दुबैलाई जन्म नलिने र नमर्ने भनेर तिमी जान ।

जीवहरूमा विकार,गुणहरू पनि प्रकृतिबाट नै उत्पन्न हुने जान ।। १३.२०

प्रकृतिं पुरुषं चैव विद्ध्यनादी उभावपि। विकारांश्च गुणांश्चैव विद्धि प्रकृतिसम्भवान्।।२०।।

अध्याय १३ , श्लोक २१

प्रकृतिलाई भौतिक शरीर,अङ्गहरूको उत्पादक मुख्यतय बन्छ ।

थाहा जग,पुरुषलाई सुख दुःख अनुभवको कारण कहिएको छ ।। १३.२१

कार्यकारणकर्तृत्वे हेतुस् प्रकृतिरुच्यते। पुरुषस् सुखदुस्खानां भोक्तृत्वे हेतुरुच्यते।।२१।।

अध्याय १३ , श्लोक २२

प्रकृतिमा अवस्थितका नै पुरुषले प्रकृतिबाट उत्पन्नका गुणहरूको आनन्द,भोग प्राप्ती छ ।

प्रकृतिको गुणहरू सगत सम्बन्ध नै जीव आत्माहरू असल,खराब योनीमा जन्म बन्दछ ।। १३.२२

पुरुषास् प्रकृतिस्थो हि भुंक्ते प्रकृतिजान् गुणान्। कारणम गुणसंयोक्स्य सदसद्योनिजन्मसु।।२२।।

अध्याय १३ , श्लोक २३

बुझ पुरुष, यो शरीरमा जीवआत्मादेखि भिन्न रही पुरुषका साक्षी हुन्छ ।

उपद्रष्टा, सम्मति दिने हुनाले अनुमतिदाता, सब धारण गरीनाले भर्ता छ ।।

यी जीव रुपमा भोक्ता, ब्रह्मा आदिको स्वामी भई रहनाले व्यप्ती छ ।

महेश्वर,सच्चिदानन्द प।म दिव्य हुनाले परमात्मा ईश्वर भन्ने गरिन्छ ।। १३.२३

उपद्रष्टानुमन्ता च भर्ता भोक्ता महेश्वरस्। परमात्मेति चाप्युक्तो देहेक्स्मिन् पुरुषस् परस्।।२३।।

अध्याय १३ , श्लोक २४

(जगका यस्ता पुरुषलाई,गुणहरूका साथ प्रकृतिलाई जानी, जड जगत्मा छ ।

रही उसले पुनर्जन्म,जन्म मृत्यु भोग प्राप्ती नर्गैन यो स्थितिले मोक्ष पाउछ ।। १३.२४

य एवं वेत्ति पुरुषं प्रकृतिं च गुणैस् सह। सर्वथा सर्तमानोक्पि न स भूयोक्भिजायते।।२४।।

अध्याय १३ , श्लोक २५

भक्तहरू जो भगवद् –चिन्तनद्वारा आफैले निजै हृदयमा परमपुरुषको दर्शन पाउछ ।

तब ज्ञानीहरूले साँख्ययोग, योगीहरूले असाँख्ययोगद्वारा कुण्डनी जगाई साधना बन्छ ।।

कोही कसैले निष्काम कर्मयोगद्वारा यज्ञ जपमा परमपुरुषको दर्शन गर्ने प्रयास गर्दछन् ।

बाटो भक्तिको, साधना मन आत्मा,कर्म बन्धन स्थुल,जग आचरण र समाज चलिरहन्छ ।। १३.२५

ध्यानेनात्मनि पश्यन्ति केचिदात्मानमात्मना। अन्य सांख्येन योगेन कर्मयोगेन चापरे।।२५।।

अध्याय १३ , श्लोक २६

कोही कलि कसैले कालको वसका यी तत्वहरू नजानेर,भौतारिदै हिड्छन ।

आचार्यहरूद्वारा सुनेर नै मन मंन्दिर छोडी परमपुरुषको उपासना गर्दछन् ।।

मंन्दिर उही तिमै्र  पुजा त्यसरी उपासना यज्ञ सामाग्री गर्नेहरू पनि छन् ।

मृत्युलाई निस्सन्देह पार गदैनन्,मृत्युलाई पार गरेर स्वःमोक्ष प्राप्त गर्दछन् ।। १३.३६

अन्ये त्वेवमजानन्तस् श्रुत्वान्येभ्य उपासते। तेक्पि चातितरन्त्येव मृत्युं श्रुतिपरायणास्।।२६।।

अध्याय ज्ञघ, श्लोक २ठ

जान भरतर्षभ, सबै जे जति स्थावर र जंगम वस्तु जगतहरू उत्पन्न हुन्छन् ।

रही ती उतपति क्षेत्र र क्षेत्रज्ञका संयोगले उत्पन्न भएका, हुने जानी रहेछन् ।। १३.२७

यावत् सञ्जायते किञ्चित् सत्त्वं स्थावरजंगमम्। क्षेत्रक्षेत्रज्ञसंयोगता तद्विद्वि भरतर्षभ।।२७।।

अध्याय १३ , श्लोक २८

जे नाश भएर जाने सबै प्राणीहरूमा समभावले अवस्थिती कहिले नाश नहुने  छ ।

त्यही परमेश्वरलाई देख्दछन्,निवास तिनी अबस्थिीतीहरूलाई द्रष्टा भनी भनिन्छ ।। १३.२८

समं सर्वेषु भूतेषु तिष्ठितं परमेश्वरम्। विनश्यत्स्वविनश्यन्तं यस् पश्यति स पश्यति।।२८।।

अध्याय ज्ञघ, श्लोक २९

जान द्रष्टाहरूले सबै प्राणीहरूमा समभावले अवस्थित रहेको परमेश्वरलाई देख्नु ।

निजैंलाई घात नगरी, प्रतिघात त्यागेर तिनी सक्रियहरू नै परम गति प्राप्त हुन्ु ।। १३. २९ 

समं पश्यन् हि सर्वत्र समवस्थितमीश्वरम्। न हिनस्त्यात्मनात्मानं ततो यति परां गतिम्।।२९।।

अध्याय १३ , श्लोक ३०

जब सबै कर्महरूलाई सबै किसिमबाट प्रकृतिद्वारा गरिएको प्रकृति जुन ।

रही आत्मालाई कर्ताको रुपमा देख्दैनन् यथार्थ देख्ने तिनीहरु नै त हुन ।। १३.३०

प्रकृत्यैव च कर्मा्णि क्रियमाणानि सर्वशस्। यस् पश्यति तथात्मानमकर्तारं स पश्यति।।३०।।

अध्याय १३ , श्लोक ३१

त्यहाँ उनीहरूले प्राणीहरूका फरक फरक भावलाई एउटै प्रकृतिमा अवस्थित छ ।

त्यही प्रकृतिबाट भिन्न किसिमका उत्पती, तिनीहरूले नै ब्रह्म भाव प्राप्त गर्दछन् ।। १३.३१

यदा भूतपृथग्भावमेकस्थमनुपश्यति। तत एव च विस्तारं ब्रह्म सम्पद्यते तदा।।३१।।

अध्याय १३ , श्लोक ३२

ज्ञानी कौन्तेय, अनादि र निर्गुण भई यो अविनाशी परमात्मा अचेत त हुदैन ।

यो,जीवहरूको शरीरमा रहेर पनि कर्म गर्दैन र कर्मफलमा लिप्त पनि हुँदैन ।। १३.३२

अनादित्वान्निर्गुणत्वात् परमात्मायमव्ययस्। शरीरस्थोक्पि कौन्तेय न करोति न लिप्यते।।३२।।

अध्याय १३ , श्लोक ३३

रही चारैतिर व्याप्तीको आकाश सूक्ष्म भएको हुनाले लिप्त रहदैन र हुँदैन ।

त्यस्तै परमात्माको शरीरमा सर्वत्र रही, शारीरका गुण,दोषहरूमा लिप्त हुँदैन ।। १३.३३

यथा सर्वगतं सौक्ष्म्यादाकाशं नोपलिप्यते। सर्वत्रावस्थितो देहे तथात्मा नोपलिप्यते।।३३।।

अध्याय १३ , श्लोक ३४

जान भरत, जब एउटा सूर्यले सारा पुरै जगतलाई प्रकाशित गर्दछ ।

त्यस्तै गरी एउटै परमात्माले सम्पूर्ण क्षेत्रमा शरीरलाई प्रकाशित गर्दछ ।। १३.३४

यथा प्रकाशयत्येकस् कृत्स्नं लोकमिमं रविस्। क्षेत्रं क्षेत्री तथा कृत्स्नं प्रकाशयति भारत।।३४।।

अध्याय १३ , श्लोक ३५

यी ज्ञानका आँखाहरूबाट शरीरमा रहेको क्षेत्र र क्षेत्रज्ञको फरकलाई जान ।

तीं विकार रहित प्रकृतिबाट मोक्ष पाउने तरिकाहरु ज्ञानीहरूद्वारा गुनी मान ।।

जाग,थाहा लेउ धारक,उक्तिविधि पाउँछन् उनीहरू नै परब्रह्ममा प्राप्त हुन्छन् ।

ज्ञानले उनीहरू समभावले जन्ममृत्युको संसारबाट जोगिई मुक्ति(मोक्ष पाउँछन् ।। १३.३५

क्षेत्रक्षेत्रज्ञयोरेवमन्तरं ज्ञानचक्षुषा। भूतप्रकृतिमोक्षं च ये विदुर्या्न्ति ते परम्।।३५।।

अध्याय १४

अध्याय १४ , श्लोक ०१

श्रीकृष्ण भन्नु हुन्छ सबै ज्ञानहरूमा उत्तम रहेको परमज्ञान कसरी बुझे म फेरि भने ।

यही परमज्ञान जानी बुझि प्राप्तीमा मुनिहरूले सिद्धिमा देह बन्धनबाट मुक्ति प्राप्ती गरे ।। १४.१

श्रीभगवानुवाच परं भूयस् प्रवक्ष्यामि ज्ञानानां ज्ञानमुत्तमम्। यज्ज्ञात्वा मुनयस् सर्वे परां सिद्धिमितो गतास्।।१।।

अध्याय १४ , श्लोक ०२

यो ज्ञानको आश्रयमा रही मेरो स्वरुपमा विलीन भएका सिद्धमुनिहरूको सृष्टि,जन्म हुँदैन ।

प्रलयकालमा तिनीहरूलाई व्याकुलता,प्रलयकाल विलयमा उनीहरूको मृत्यु पनि त हँदैन ।। १४.२

इदं ज्ञानमुपाश्रित्य मम साधर्म्यमागतास्। सर्गेक्पि नोपजायन्ते प्रलये न व्यथन्ति च।।२।।

अध्याय १४ , श्लोक ०३

सम्झ भरत, मेरो यो ब्रह्मरुप प्रकृति छ,योनी गर्भ राख्ने स्थान हुन्छ ।

म त्यसमा गर्भ राखी समस्त प्राणीहरूको उत्पत्ति र जीवननै हुन्छ ।। १४ .३.

मम योनिर्महद् ब्रह्म तस्मिन् गर्भं दधाम्यहम्। सम्भवस् सर्वभूतानां ततो भवति भारत।।३।।

अध्याय १४ , श्लोक ०४

सुझ कौन्तेय, सब प्राणीहरू शरीरले धारण गरि योनीहरुद्वारा जन्मन्छन ।

उत्पन्न,सृष्टि छ, तिनीहरूको माता महायोनी हुन,म बीजदाता पिता हुँ ।। १४.४

सर्वयोनिषु कौन्तेय मूर्तयस् सम्भवन्ति यास्। तासां ब्रह्म महद्योनिरहं बीजप्रदस् पिता।।४।।

अध्याय १४ , श्लोक ०५

जाग महाबाहो, प्रकृतिबाट उत्पन्न भएको सत, रज, तम गुणहरु ।

तीन गुण आश्रितहरूले शरीर धारण गरेको आत्मालाई बाध्छन् ।। १४.५

सत्त्वं रजस्तम इति गुणास् प्रकृतिसम्भवास्। निबध्नन्ति महाबाहो देहे देहिनमव्ययम्।।५।।

अध्याय १४ , श्लोक ०६

गुन निष्पाप, सत् गुण त अरु दुई गुणहरू भन्दा पवित्र, प्राणीहरूमा छ ।

ज्ञान प्रकाशित गर्ने,भिन्न पापकर्महरू हटाई पर राख्ने प्रकृतिक न हुन्छ ।।

यावत जीवन सारमा मैले सत् गुण द्वारा प्राणीहरूमा सुख खातिर जगाउछु ।

समग्र ज्ञानले निजै म तिर आकर्षण गरी प्रेम,दयाको जीवन पैदा गराउँछु ।। १४.६

तत्र सत्त्वं निर्मलत्वात् प्रकाशकमनामयम्। सुखसंगेन बध्नाति ज्ञानसंगेन चानघ।।६।।

अध्याय १४ , श्लोक ०७

गुणी कौन्तेय, रजोगुणलाई रागात्मक वनि विषयहरू प्रति इच्छा जन्माउछ ।

आसक्तिबाट उत्पन्न भई समाजमा लोभले म मेरो निजीपन हुने बुझीन्छ ।

रजोगुणले कर्मको आसक्तिद्वारा प्राणीहरू लोभ,उन्माद,निन्दालाई किन बाँध्छ ।

रजोगुणबाट उत्पन्न हुने व्यवहारहरू,उस्का व्यक्तित्व गर्ने प्रवृतिमा पुर्याउँछ ।। १४.७

रजो रागात्मकं विद्धि तृष्णासंगसमुद्भवम्। तन्निबध्नाति कौन्तेय कर्मसंगेन देहिनम्।।७।।

अध्याय १४ , श्लोक ०८

गुणि भरत, तमोगुणले सब देहधारीहरूमा मोहित छ,तमोगुण अज्ञानताबाट उत्पन्न छ ।

यसर्थ तमोगुणले प्राणीहरूमा अंह, घमन्ड, आलस्य,दम्भ र निद्रा आदि उत्पन्न गराउँछ ।। १४.८

तमस्त्वज्ञानजं विद्धि मोहनं सर्वदेहिनाम्। प्रमादालस्यनिद्राभिस्तन्निबध्नाति भारत।।८।।

अध्याय १४ , श्लोक ०९

जान भरत, सत् गुणले देहधारी सबलाई सुखमा,रजगुणले कर्म भावमा बाँध्छ ।

तमोगुणी अहं,रसि,दम्भको ज्ञानलाई ढाकेर उनीहरू सर्वथामा घमन्ड जगाउँछ ।। १४.९

सत्त्वं सुखे सञ्जयति रजस् कर्म्णि भारत। ज्ञानमावृत्य तु तमस् प्रमादे सञ्जयत्युत।।९।।

अध्याय १४ , श्लोक १०

भरत, तिमी रजोगुण र तमोगुणलाई पराजित गरी सत् गुणले जन्म लिनु छ ।

जब रजगुण र सत् गुणलाई पराजित गरी अज्ञानमा तमो गुणले जन्म लिन्छ ।।

जान्नु तमगुण र सत् गुणलाई नितय पराजित गरेर रजोगुणले उही जन्म लिन्छ ।

गुणतीत देहधारी यस्ता प्रभाव र दुक्ष्प्रभाव बन्धनमा नजाजानेर नचाहेर पनि रहन्छ ।। १४.१०

रजस्तमश्चाभिभूय सत्त्वं भवति भारत। रजस् सत्त्वं तमश्चैव तमस् सत्त्वंरजस्तथा।।१०।।

अध्याय १४ , श्लोक ११

जहाँ देहका द्वार,छिद्राहरूमा चेतना,ज्ञान र बोधशक्ति उत्पती छ,ज्ञानद्वारा बस्छ ।

स्वः प्रकाशित भई त्यो स्थितिलाई सत गुण,सदाचारमा वृद्धि भएको मान्नु पर्दछ ।। १४.११

सर्वद्वारेषु देहेक्स्मिन् प्रकाश उपजायते। ज्ञानं यदा तदा विद्याद् विवृद्धं सत्त्वमित्युत।।११।।

अध्याय १४ , श्लोक १२

जाग भरतर्षभ, लोभ, फलको उ२ेश्यद्वारा कार्य गर्ने इच्छा, भोगको इच्छाबाट बन्छ ।

उत्पन्न अशान्ति, विषयभोगको अभिलाषा,प्रवृतिहरू रजोगुण बढेपछि उत्पती हुन्छन् ।। १४.१२

लोभस् प्रवृत्तिरारम्भस् कर्मणामाशमस् स्पृहा। रजस्येतानि जायन्ते विवृरद्धे भरतर्षभ।।१२।।

अध्याय १४ , श्लोक १३

उही कुरुनन्दन, तमोगुण बढेमा बिषय अज्ञानता,कर्म बचन निष्कृयता बढ्छ ।

बिषयले मनमा घमन्ड,दम्भ लालचीपन, भ्रम जस्ता प्रवृतिहरू उत्पन्न हुन्छन् ।। १४.१३

अप्रकाशोक्प्रवृत्तिश्च प्रमादो मोह एव च। तमस्येतानि जायन्ते विवृद्धे कुरुनन्दन।।१३।।

अध्याय १४ , श्लोक १४

जब व्यक्तिको अन्त मृत्यु सत् गुण बढेको स्थितिमा हुन्छ ।

उही उत्तम कार्र्यहरूले बास गर्ने दिव्यलोकमा बास पाउँछ ।। १४ ।।

यदा सत्त्वे प्रवृद्धे तु प्रलयं याति देहभृत्। तदोत्तमविदां लोकानमलान् प्रतिपद्यते।।१४।।

अध्याय १४ , श्लोक १५

जान व्यक्तिको मृत्यु उही रजोगुण बढेको अवस्थामा हुन्छ ।

उसले सबै कर्ममा आसक्ति राख्ने मनुष्य रुपमा जन्म लिन्छ ।।

जुन व्यक्तिको मृत्यु तमोगुण,अधिष्ठित बढेको अवस्थामा हुन्छ ।

योनीमा उसले पशु रुप कर्ममा उही धराधाममा जन्म लिन्छ ।। १४.१५

रजसि प्रलयं गत्वा कर्मसंगिषु जायते। तथा प्रलीनस्तमसि मूढयोनिषु जायते।।१५।।

अध्याय १४ , श्लोक १६

शास्त्र पण्डित्याईमा सात्विक कर्मको सुखमय सात्विक फलमा स्थिर हुन्छ, ।

राजसी कर्म,दुःखमय कर्मफल,तामसी कर्मको अज्ञानमय कर्मफल उही हुन्छ ।। १४.१६

कर्मणस् सुकृतस्याहुस् सात्त्विकं निर्मलं फलम्। रजसस्तु फलं दुस्खमज्ञानं तमसस् फलम्।।१६।।

अध्याय १४ , श्लोक १७

किन सत् गुण सदाचारबाट ज्ञान, रजोगुणबाट उहाँ मोह लोभ जन्मन्छ ।

के तमोगुणबाट लालसा, घमण्ड,अहित,उदासिन अज्ञानता उत्पती बन्छ ।। १४.१४

सत्त्वात्सञ्जायते ज्ञानं रजसो लोभ एव च। प्रमादमोहौ तमसो भवतोक्ज्ञानमेव च।।१७।।

अध्याय १४ , श्लोक १८

सात्विक आचरण गर्ने जनहरू उनको गमन स्वर्गलोकमा नै जान्छन् ।

राजसी आचरणका व्यक्तिहरु मध्यमा रहेको मनुष्य लोकमा नै रहन्छन् ।।

कि तामसी आचरण गर्नेहरु तल्लो स्थानमा रहेको नर्क लोकमा जान्छन् ।

को बुझ्छ,फर्कि आए त प्रमाण त जनसुति अनुमान समाजले मानदछन ।। १४.१८

ऊर्ध्वं गच्छन्ति सत्त्वस्था मध्ये तिष्ठन्ति राजसास्। जघन्यगुणावृत्तिस्था अधो गच्छन्ति तामसास्।।१८।।

अध्याय १४ , श्लोक १९

जान ज्ञानले सत, रज, र तम गुणी नै गुणहरूको रुपमा देखीन्छ ।

उनीहरूलाई कर्ताको रुपमा नहुँदा,देख्दैन तब ती गुणहरू पर छ ।।

देखिने,पर रहने आत्मालाई जानी समयले ती मोक्ष नै प्राप्त गर्दछ ।

धार्य र भक्तिमा उसले मेरो ज्ञान,सहजता,स्वरुपमा म प्राप्ती छनु ।। १४.१९

नान्यं गुणेभ्यस् कर्तारं यदा द्रष्टानुपश्यति। गुणेभ्यश्च परं वेत्ति मद्भावं सोक्धिगच्छति।।१९।।

अध्याय १४ , श्लोक २०

जीन देहबाट उत्पन्न भएका सत, रज र तम मनुष्यका, गुणकारी ।

उल्लङ्घन नगरेर जन्म, मृत्यु, वृद्धा अवस्था र दुःख(कष्टमा बढारी ।।

कर्मबाट मुक्त हुँदै तिमीले यसै जीवनमा नै जीवन अमृत पाउछौ ।

फाटी अन्धकार मोक्ष प्राप्ति कार्य सि२ि जीब समयमै प्राप्त गर्दछौ ।। १४.२०

गुणानेतानतीत्य त्रीन् देही दहसमुद्भवान्। जन्ममृत्युजरादुस्खैर्विमुक्तोक्मृतमश्नुते।।२०।।

अध्याय १४ , श्लोक २१

अर्जुन बोले प्रभू, सत, रज, र तम नहुने व्यक्ति हुदैन त गुणी ।

के लक्षण र गुणहरूमा,कुन किसिमको मात्रा हुने छ उ सदगुणी ।।

क्न कर्म उसको व्यवहार कुन समय र प्रकार उनमुक्तिको हुन्छ ।

के कस्ता उपायहरूमा तिनै गुणहरू सिद्धी,विजय प्राप्तीमा गरिन्छ? ।। १४.२१

अर्जुन उवाच र्कै ्लिंगैस्त्रीन् गुणानेतानतीतो भवति प्रभो। किमाचारस् कथं चैतांस्त्रीन् गुणानतिवर्तते।।२१।।

अध्याय १४ , श्लोक २२(२५

श्रीकृष्ण भन्नु भो,बुझ पाण्डव, जुन जनले आफ्नो शरीर र मनमा सतको प्रकाश ।

रजको लगाव र तमोगुणी भ्रमको उपस्थितिलाई न त घृणा गर्दछ छ सायद आश ।।

न त तिनी,जनहरूको समयमै अनुपस्थिमा कुनै बिषय प्रति आसक्ति नै राख्दछ ।

बनी,जो व्यक्ति ती गुणी जनहरूका क्रिया,कर्म समभावहरूमा नउदासीन हुन्छ ।। १४.२२

अवं ती गुणी जनहरूले आफ्ना प्रवृति भावनुसार कर्ममा रहेको हुन्छ ।

उसको शरीरमा नित्य कार्य गरिरहेका छन् भन्ने ठानी विचलित हुँदैन ।।

नित्य स्थिर स्वधर्म कर्मले उ रहन्छ ।

त्यो व्यक्ति गुणातीत बुझनु उही छ । १४.२३

जान्नु सुख र दmुखलाई समान सम्झिने, आफूलाई केवल एक पिण्डमा ।

बनि स्थिर थुप्रो झै मान्ने, माटो, सुन,पथ्थरलाई समान मूल्यको देख्ने ।।

बुद्धिमान, निन्दा,स्तुतिलाई समान मान्ने, मित्र र शत्रुलाई समान ठान्ने ।

देहधारण सबै अरु कार्यहरू परित्याग गर्ने जन त्यो गुणातीत नै हो भनी ।। १४.२५

श्रीभगवानुवाच प्रकाशं च प्रवृत्तिं च मोहमेव च पाण्डव। न द्वेष्टि सम्प्रवृत्तानि न निवृत्तानि कङ्क्ष्ति।।२२।।

उदासीनवदासीनो गुणैर्यो न विचाल्यते। गुणा वर्तन्त इत्येवं योक्वतिष्ठति नेंगते।।२३।।

समदुस्खसुखस् स्वस्थस् समलोष्टाश्मकाञ्चनस्। तुल्यप्रियाप्रियो धीरस्तुल्यनिन्दात्मसंस्तुतिस्।।२४।।

मानापमानयोस्तुल्यस्तुल्यो मित्रारिपक्षयोस्। सर्वारम्भपरित्यागी गुणातीतस् स उच्यते।।२५।।

अध्याय १४ , श्लोक २६

जनले श्मामसुन्दर आकार जानी मलाई अनन्य भक्तियोगले भज्दछ ।

यी जन गुणहरू सत, रज र तम, जिती ब्रह्मलाई अनुभव गर्दछन ।। १४.२६

मां च योक्व्यभिचारेण भक्तियोगेन सेवते। स गुणान् समतीत्यैतान् ब्रह्मभूयाय कल्पते।।२६।।

अध्याय १४ , श्लोक २७

कि न कुनै युगमा नाश हुने,अविनाशी ब्रह्म, जुन जानी मृत्यु हुँदैन ।

यो अमृत, सँधै रहने धर्म,एकान्त सुखको आश्रय पनि म नै हुँ,जान ।। १४.२७

ब्रह्मणो हि प्रतिष्ठाहममृतस्याव्यस्य च। शाश्वततस्य च धर्मस्य सुखस्यैकान्तिकस्य च।।२७।।
cont....