समभाव,यमलोकः R

सेढाई ट््रष््ट sedhain trust ले सम््पादन गरि राखेकाे ।

लोकः– 
समभाव ः

कुन शिक्षा त्यो ज्ञान, विज्ञान, आध्यात्मिक, भौतिक, चराचर जगत पढ्छ ।
त्यही प्राणी वनस्पती र ब्रम्ण्डको विषयमा भिन्न शिक्षाको प्रकाश पारिदिन्छ ।।
रही तत्व ज्ञानमा सत्य संवाद,यथार्थ वैदिक काल र ऋषि महर्षि अनादी  ।
सनातन रुपभै चलिआएको शास्त्रहरुको चिन्तन मनन, अध्ययन छ ज्ञानी ।। १
यहलौकिक छ वर्तमान जीवनलाई मात्र महत्व दिएर पेट पालन गर्ने प्रकृया ।
धन, सम्पति छोरा छोरी र यसलोक,सुख बैभवलाई महत्व दिने बिर्सि अरुक्रिया ।।
छ पारलौकिक वर्तमान संसार देखि बाहेक पनि छुट्टै अर्को लोक छ र छैन ।
परलोकको विषय हुदैन,के गर्नु पर्दछ आस्था राख्ने आशावादी परम्परा हुदैन ।। २
बनि सकाम कर्ममा जन्म मरणको प्रकृयामा घुमिरहने,कुन ज्ञान धर्म बनेछ।
जानु रित्तै,आफ्नो घरपरिवार र सिमित स्वार्थमा रमाएर गर्नेकाम जन रहेछ ।।
कुन निश्काम कर्मको लोभ लालच नराखी परोपकार र समस्त प्राणीको हित ।
समभाव,सेवा,परमकामलाई ईश्वर भावमा समर्पित गरि कर्म बन्छ,न्याय र प्रित ।।३।
वुझ्नु अग्नीहोत्रादी, जप, पुजा पाठबाट देवताहरुको आराधाना गर्ने देवयज्ञ ।
पितृयज्ञले पितृको लागी भक्तिभाव,पिण्ड, तर्पण, श्राद्ध, दान गरिने वंशजयज्ञ ।।
ठूलो त मनुस्य यज्ञ छ सनातनी,संस्कृती,परमपराका उत्सव पर्व जागरणहरु ।
जनलाई भेलाका अवसरमा स्वाद र रसका परिकार प्रसादको यज्ञ तृप्तीबरु ।। ४
जागी भुत, श्मसान, तन्त्र, मन्त्र, धामी, झाक्री प्राणीको मृत भूतयज्ञले ।
वलिप्रथाले एक प्राणीको फाइदा र अर्को प्राणीलाई हानि हुने यज्ञले ।।
नगर्नु अति आहारा,शरिरलाई जीवित राख्न, प्राण धान्न, लिनु अन्नको ।
चिल्लो पिरो आवश्यक नपर्ने अन्न,वनस्पति जल र बायू अनुकुल हुनुको।। ५
धेरै निन्द्रा,शैया निदाउनु पनि शरिरको ंएक अनिवार्य अवस्था बनाउ जन ।
भय लिई मर्छु कि भन्ने सोचाईमा डराउनु, काप्नु, वेहोस नहुनु,सतय मन ।।
स्वास्थ्य  मैथुन जुन सन्तान उत्पादन, वंशको स्थापना,काम र मनोरञ्जन ।
नास्छ पर पुरुष र परस्त्री  कामवासनाले,ज्ञान,धन,ज्यान नास्छ रहन्न धन ।। ६
कामले नाशवान शरीरको निर्वाहा गरी वाच्नको लागी मन आरोग्य छ ।
निस्की वचन, शरीरले काम कर्महरु सनातन धर्म अन्तरगर्त जन बाच्छ ।।
जनले पुरुषार्थ त नोकरी, व्यवसाय, कृषि, उधोगबाट धन, सम्पतीमा छ ।
सम्पत्तिनै प्राणी,मानवको सेवा परोपकारमा कामहरु गर्नु राम्रो पक्ष ठानिन्छ ।। ७
क्रोधले जनको रिस, ईष्र्या, निन्दा घृणा र तिरस्कार नित्य जन्माउछ ।
लोभमा आशा वाचि,भौतिक सम्पति संकलन,संसारिक लालचा राख्छ ।।
जागी मोहमा माया, ममता, करुणा, दया, श्रद्धा जनको वृति आशक्ति छ ।
भोजन मद मात्स्र्यको उन्मत्त, मात्तिनु, छाडा हुदै जीवले म अह्ं जगाउछ।। ८
जागी मनले शरीरमा बास गर्ने जड शक्ति सगुण निर्गुण आत्मा तताउछ ।
पुगी बुद्धिमा विचार, तर्क सोचाई खोज गर्ने जड शक्तिले कर्म गराउछ ।।
फैली अहंकारी घमण्ड, उदण्ड, अन्धकार, अज्ञान व्याष्टि समष्टी नास्छ ।
विवेकले ठिक – वेठिक निर्णय गर्ने शक्ति थामी जीव र चराचर भलो छ ।। ९
यमलोकः– 
सबै प्राणीको जन्म, मृत्यु र कर्मको फाँटवारी र अभिलेखालय यमक्षेत्र। 
यमलोक नै शुक्ष्म शरीर धारी जीवात्माले जन्ममा गरिएका कर्मको क्षेत्र ।।
कर्म फलको भोगका नरकलोक, स्वर्गलोक, दिव्यधाम पठाउने कार्य हुन्छ । 
अदालत,यमलोक बैदिक न्यायलय,प्रशासक चित्र गुप्त र यमराज बस्नुहुनछ ।। १
नरकलोकः– angirassedain
जन्म,योनी,जीवनका पाप कर्मको सजाय भोग गर्ने क्षेत्र,सजाय गर्ने कारागार । 
समय अवधि,जीवात्माको सँजाय,भोग र पुनः जन्मान्तर क्रम पृथ्वीको दण्डघर ।। 
शुभ अशुभ मति,गती र प्राणीको गर्भमा प्रवेश गर्नु ,साधना पितृऋृण स्विकारी ।। २
स्वर्गलोकः– 
राम्रा,पुण्य कर्म,हित,फल भोग गर्ने क्षेत्र जन्ममा गरिएका परोपकार र पुण्यकर्म ।
बसीे जीवात्मा रुपी शुक्ष्म शरीर बाट फल भोग गर्नको लागि बस्ने पुण्य धर्म ।। 
यहाँ देवता र पितृका गणहरु,समभाव पुण्यका प्रभाव र सुःख पुर्वक वस्छन् । 
परोपकार,कर्मको फल पृथ्वीको गर्भमा जन्म,प्रवेशद्धार,कर्ता देवराज इन्द्र हुन् ।। ३ 
परबह (दिव्यधाम)ः– 
शिव, विष्णुलोक,काञ्चन क्षेत्र जुन धाममा जीवात्मा रुपको शुक्ष्म शरीर पुग्छ । 
जन्म मरणको चक्र टुटी प्राणीले मुक्तिमा भगवानको अंशरुपी आत्मा (तरङ्ग) छ ।।
समय,प्रकृती,विधि र नितिको अन्तरालमा भगवानमा नै समाहित छ । 
ईश,प्राणीको जन्म मरणा,प्रकाश पुञ्ज तरङ्गमरुपी आत्मा जोडिन्छ ।। ४ 
मानिस
समाजिक प्राणी मानिस चेतना,जड प्रकृतिबाट श्रृजना भएको हुन्छ । 
बनी ५ कर्मेइन्द्रिय, ५ ज्ञानेन्द्रिय मन, बुद्धि अहंकारमा जेलिएको छ ।।
किन त्रिगुणमयी मायाको बाँस,अस्तित्व र आतमा आत्मा,दैवि शक्ति छ । 
यो अखण्ड,निराकार,अव्यक्त,आगोले डढाउन नसक्ने,नृर्विकार सास्वोत छ ।। १
यहि शक्ति विश्व ब्राहाण्डमा सर्व व्यापक,प्राणीको जीवमा बास रहन्छ ।
यहीनै प्राणी सजिव,गतिवान र शरीरलाई छोडे पछि निर्जीव,गतिहिन बन्छ ।। 
मान्छेको आत्माले पुरानो बास त्यागी बृद्ध शरीर छोडी नयाँ गर्भमा बस्छ । 
सृष्टि कर्ताको विधान हो मृत्यू,जन्मान्तर थोत्रो नयाँमा रुपान्तर गति हुन्छ ।। २
लिई आहारा, निन्द्रा, भय,मैथुनमा पञ्चमहाभूतको नासवान सृष्टि शरिर छ ।
पूर्ण चेतनाले खाना–पिना, रहनसहन आकार प्रकार रुप, रङ्गमा फरक बन्छ।।
हासि खुसि जीवन शैली,सन्तान,वंश र आयूले ज्ञान, विवेक छ,कलिले हर्छ ।
अर्ध चेतना,जीवन शैली आयूमा फरक,ज्ञान,विवेक छैन फरक पशुले व्योहोर्छ ।। ३
कर्म,श्रम,भाग्य :
व्यक्ति जन्मले स्वशासित संचित (प्रारब्ध) कर्मलाई समय र श्रमले प्रस्टयाउछ । 
उस्को जे जति कर्म,भोग छ ती विषयवस्त,सामग्री आउछ,खोजेर देखेर के देखाउछ ।।
कर्मवासनाको समयमा वर्तमान जीवनले भोग्ने कर्मलाई चेतन सत्ताको आधारमा  ।
जीवित शरीर,मन र समयको अन्र्तक्रिया नै कर्मको संकेत,मन स्फूर्त चल्छ वुद्धिमा ।। १
जब वुद्धि र मनको ठोस निर्णयमा पुगेपछि वुद्धिले इन्द्रियहरुलाई कर्म गराउछ ।
सोही आदेश अनुरुप व्यक्तिको भविष्यमा उन्नती,पतन,फलको अध्याय शुरु हुन्छ ।। 
जड पिण्ड राशी,नक्षत्र,आकाश,सूर्य र पृथ्वीबाट कुनै राशी कोणिक दुरीको बन्छ । 
यी ग्रह,आकाशी पिण्ड,सबै चेतना रहित जडनै पृथ्वीका जीव व्यक्तिमा समान छ ।। २
पृथ्वी
रही अन्तरिक्षा स्वतन्त्रमा तल माथी थेप्चीएको विचमा सुन्तलाको आकारको पिण्ड । 
टाढा रहेको गतिशील ग्रह सुर्यलाई पृथ्वीले पश्चिमबाट पूर्व अण्डाकारबाटोमा प्रति सेकेण्ड ।।
बनि वार्षिक गति, दिन र रातको अनुभवमा आकाश, जल वायु, पृथ्वी, अग्निका महाभूत ।
सेलाए पछि प्राणी,वनस्पति जीवको अतिस्व जारी छ,जहा जीवन यापन बंश पुस्ता यावत ।।१
ज्वालामुखि 
भु–गर्भ पृथ्वीको भित्री ज्यादै तातो छ र सबै पद्धार्थहरु कारणबाट तरल छन् । 
समुन्द्रको पानी तातो र चिसोको सङघर्षबाट बाफ भई पृथ्वीको धैर्यता टुटछन ।।
कमजोर स्थान विष्फोटनले भित्रको तरल पद्धार्थ लावा, खरानी, आगो बलिदिन्छ ।
उही धुवा मूस्लाको साथमा बाहिर क्षेत्रहरुलाई ढाकि जागृत ज्वालामुखी फुट्छ ।। १
भूकम्प
फाटी ज्वालामुखी पृथ्वीमा कम्प हुने, हल्लिने, थर्कने गतिले पृथ्वी काप्छिन् । 
यीनै गति भुकम्प (भुइचालो) हो,ज्वालामुखी प्रभाव बढी छ उहाँ भुइचालो जान्छ ।। 
बज्रपात
पानी पर्दा आकाशमा विजुली चम्कनु, मेघ गर्जंनु, जल, वायु र अग्नीद्धारा हो । 
यही श्री कृष्णको बज्र,विद्युतीय तरङ्गबाट उत्पन्न भएको बज्र आकाशमा भयो ।।
बज्रपातले प्राणीको तत्काल मृत्यु र वनस्पतिको क्षतविक्षत घर, उद्योग, हानि ।
रोक्न भूमिकरण,तामाको तारले बज्र यन्त्र बनाई जमिनमा पठाई बच्न सकिन्छ ।। १ 
आँधी, बतास :
रही पृथ्वीमा नियमितको तातो र चिसो स्वभाव भई असन्तुलन आँधि बेहोरी छ । 
बनी प्राकृतिक आपत्ति,प्राणीमा मरुभूमिय क्षेत्रका तातो हावाले बालुवा उडाउछ ।।
जव हिमाली प्रदेशमा चिसो आँधी बेहारी,हुरी बतासले क्षति धन जनमा रहन्छ । 
पृथ्वीको बाहिरी सतहमा तातो र चिसोको माध्यमबाट उत्पन्न भई घटना हुन्छ ।। १ 
समय ः
पृथ्वीको गोलामिक सतहमा उत्तरी धु्रव,दक्षिणी घ्रुवसम्म अर्ध समानान्तर छन ।
देशान्तर रेखादेखि पूर्व पश्चिम दुवै तर्फ रेखा दक्षिणी धु्र्व एउटै समय बन्छ ।। 
यी देशान्तर रेखालाई अन्र्तराष्ट्रिय तिथि रेखा वितल हुन यही समय निस्कन्छ । 
यी बेलायतको ग्रिनविच शहरबाट पूर्वको समय बढ्दै जान्छ र पश्चिमका घट्छ ।। १
जल पानी ः
सधै धरातलिय जलवायू,वनस्पति र वायू मण्डलिय तातो चिसो हावाले ।
रासायनिक परिवर्तनभै वादलको निर्माणमा बर्षा,चिसो हावाको प्रभावले ।। 
पिण्ड सुर्य,वायुको माध्यमले पृथ्वीमा अविरल चक्र हुँदा वर्षा हुन्छ । 
पानी प्राणको रुपमा वाफ, शित, तुषारो, असिना, हिँउ, कुहिरो, बादल छ।। १
पृथ्वीको उत्पत्तीः–
विचित्र संसारमा श्रुति शास्त्रको मतमा विष्णुले पानिमा योगमायामा निदाउँदा ।
शेष नागको शैया बनाएर निदाए,उही नाईटोबाट कमल उब्जि विरुवाले फूल्दा ।।
त्यहि चर्तुमुख ब्रम्हामा उत्पन्न भए, ध्यान मग्न अवस्थामा रहेका ब्रम्हाको जागे । 
दुई कानका प्वालबाट मधु र कैटभ राक्षस निस्किएर हुहुकारी ब्रम्हालाई मार्न लागे ।। १
सोही क्षणमा आकुल व्याकुल ब्रम्हाले अन्र्तयामी भगवान विष्णुको ध्यान गर्दा ।
श्री विष्णु’ निन्द्राबाट जागा भएर राक्षसहरु सँग लँडाई गर्न तयार हुनु भयो ।।
लडाई लडी ती बलसाली पराक्रमी राक्षसहरुलाई मार्न नस
की झुकाई बरमागे ।
तिम्रो पराक्रमबाट म खुशी भएँ बर माग भनी विष्णु’ निन्द्राबाट उठी जागे ।। २
बल र दम्भशालि ति राक्षस जल,स्थल वा दिन रातको मध्य समय मृत्यु रोजे ।
विष्णुले जाँगमा गोडाले च्यापेरदिन र रातको समयमा मधु र कैटभ परमधाम पुजे ।।
यीनै राक्षसहरुको हाँडबाट पत्थर, पहाड, मासु तथा बोसोबाट माटो पृथ्वी भयो । 
पृथ्वीमा पानी,पानीमा भित्र शेष नाग वा कुर्म माछोले पृथ्वीलाई काँधमा रहिरहयो ।। ३
आधुनिक भु–गर्भवेत्ता भन्छन ब्रम्हाण्डको तातो झल्झलाकार बाटुलो सुर्य पिण्ड छ ।
उही गुरुत्वाकर्षणको शक्तिसन्तुलनमा हाइड्रोजन, हिलियम, अक्सिजन, फलाम रहन्छ ।।
कार्वन, नाइट्रोजन, म्याग्नेशियम, अल्युमुनियम,धेरै तत्वले पृथ्वि सुर्यको टुक्रा हो । 
चोइटिएको टुक्रा अन्तरीक्षमा सेलाएर पृथ्वी नामले रासायनिक परिवर्तननै  भयो ।। ३
पछि पृथ्वी सेलाई कालान्तरमा प्रशान्त महासागरको क्षेत्रबाट एक टुक्रा चोइटि यो ।
प्रकाश रहित,अन्तरिक्षमा अडिइ चन्द्रमाको रुप आवर्तन र परार्वतनको माध्यम भयो ।।
बुझ्नु सुर्यको प्रकाशले चन्द्रमा चम्किन्छ उही पृथ्वी सेलाएपछि परा,अपरा प्रकृति जो ।
अनुकुल जीवको वास,आहार,स्थल गोलामिक सामुन्द्रिक सतहमा छाल जमिन तैरीयो ।। ४
भू–उपग्रह:-
सौर्य उर्जाबाट सञ्चालित भू–उपग्रहहरुमा शक्तिशाली उपकरणहरु र फोटो क्यामराहरु जडी  । 
माध्यम बनि अन्तरीक्षका गतिविधिहरु,फोटो,प्रयोगशालामा रेकर्ड वेदशालाका उपकरणहरु पढी ।।
अन्तरिक्षा,आकाशमा रहेका पिण्डहरु र पृथ्वीको जलावायु,घटनाहरुको विषयका ज्ञान बिज्ञान । 
सम्पर्क संचालन गरी भू–उपग्रहको सम्पर्क कम्प्युटरमा र नियामक जन फलदायी कर्म समान ।।
सुर्य सभा :
सूर्य उदय,दिनको समयमा सुर्यलाई रङ्गिन इन्द्र धनुष गोलाकार भई घेरीन्छ । 
इन्द्रेणीलाई पृथ्वीबाट हेर्दा नौलो अनुभव,रमाइलो वातावरणमा सूर्यसभा देखिन्छ ।। 
यहा देवता र ब्रहण्ड संचालक पदाधिकारीहरुको बैठक, कचहरीममा बसेको हुन्छ । 
चराचर जगतको निति नियम र कार्य योजनाको विषयमा छलफल गरिन्छ ।। १
पुर्वजले भन्दै आए,आधुनिक विज्ञान जगतले यो विषयमा बाल्ेनै गराएको छैन । 
दिनमा सुर्य सभा छ चन्द्र सभा रातिमा हुन्छ,सप्तरगीे रङ्गको श्रोतमा हुन्छ ।। 
पृथ्वीमा घाम पानी परेको समयमा सुर्यको किरण आवर्तन र परावर्तनमा रहन्छ ।
किरणको कारणले सप्तरङ्गी इन्द्र धनुष हुन्छ,सुर्य र चन्द्रमा घेरि अस्तित्वको बन्छ ।। २ 
चन्द्रकला :
पिण्ड सूर्यको समटी किरण पुगी पृथ्वीबाट भई परावर्तन चन्द्रमा सम्म । 
दिई शितलताको प्रकाश चन्द्रले प्राकृतिक उप–ग्रहमा पृथ्वीलाई परिक्रमा ।।
पुगी सूर्य नजिकमा सूर्यको तेजिलो किरणले ढाकि छोपि चन्द्रमा पृथ्वीबाट ।
चन्द भाग घट्दै र बढ्दैकोे अवस्था चन्द्रमाको कला हुन्छ देख्ने जनसाथ ।। १।
घुमी पृथ्वि अक्षमा जब सूर्य र पृथ्वीको विचमा चन्द्रमा रहदा औंशी हुन्छ ।
घुमि चद्रमाले पृथ्वि तब सूर्य र चन्द्रमाको विचमा पृथ्वी रहदा पूर्णिमा हुन्छ ।। 
कोणिय दुरीले पूर्णिमाको दिन सूर्य अस्त र चन्द्रमा उदाउने समय एउटै हुन्छ।
सूर्य, चन्द्र,पृथ्वी एउटै सरल रेखा र एउटै सतहमा,औंशी र पूर्णिमा तिथिमा पर्छन् ।। २

 समाप्त